Сакрыстыя працуе: 8:00 – 20:00 Тэл.: 8 017 365-44-15

Пошта: chyrvonypc@gmail.com Мы ў сацыяльных сетках:         

Дидахе

Διδαχὴ

(Учение двенадцати апостолов)

Спампаваць у фармаце: ( .rtf ) ( .docx ) ( .pdf )

(60 – 80 гг.) – памятник раннехристианской письменности, в свое время, причислявшийся к книгам Нового Завета (с четвёртого века Церковь всё с большим сомнением относиться к "Дидахе" и в пятом оно выходит из употребления). Действительно, по духу и стилю Дидахе очень близко к Библии и сохранило много ценных подробностей о жизни первых христиан.

"Дидахе" крайне важно для нашего понимания веры ранней Церкви: ведь "Учение Господа народам" ничто иное как катехизис, краткое руководство для будущих христиан. Дидахе составляет целостную систему: учение о «двух путях» (этика), литургическая часть (Крещение, Евхаристия, агапы, пост, молитва), канонические и дисциплинарные вопросы, «эсхатологическое» заключение. Использовался как катехизис ранними христианами. Просто и доходчиво излагает христианскую веру: Троица, Бог как Творец, Вседержитель и Податель даров, христология. Дидахе учит о «пути жизни» - хождении по заповедям и «пути смерти» - нарушение заповедей. Термин «путь» предполагает динамический характер христианской этики, указывает на её трансцендентную цель, устремление к Царству. По словам С. Л. Епифановича, "проникнутое теплотою и любовью к "братьям по вере," выражая необыкновенно реальное и светлое отношение к Богу и сотворенному Им миру, "Дидахе" вводит читателя в атмосферу первохристианской Церкви."

"Дидахе" входило в состав таких важных раннехристианских книг как "Послание Псевдо-Варнавы, "Каноны св. Апостолов", "Апостольские постановления".

Глава I

Есть два пути: один – жизни и один – смерти; велико же различие между обоими путями.

И вот путь жизни: во-первых возлюби Бога, создавшего тебя, во-вторых ближнего своего, как самого себя, и не делай ничего другому, чего ты не желал бы, чтобы случилось с тобою. Учение же этих заповедей таково: благословляйте проклинающих вас и молитесь за врагов ваших, поститесь за тех, которые преследуют вас; ибо какая благодать, если вы любите любящих вас? Разве и язычники не делают того же? Вы же любите ненавидящих вас, и не будет у вас врага.

Воздерживайтесь от плотских и телесных похотей. Если кто ударит тебя в правую щеку, обрати к нему и другую, и будешь совершен. Если кто отнимет у тебя верхнюю одежду, отдай ему и нижнюю. Если кто возьмет у тебя что-либо твое, не требуй назад, ибо ты не можешь. Всякому просящему у тебя давай и не требуй назад, ибо Отец хочет, чтобы всем было раздаваемо от даров каждого. Блажен дающий по заповеди, ибо он неповинен. Горе тому, кто берет! Ибо если он берет, имея в том нужду, то он неповинен; а неимеющий нужды даст отчет, зачем и на что он взял и, подвергшись заключению, будет спрошен о том, что он сделал и не выйдет оттуда до тех пор, пока не заплатит последнего кодранта. Впрочем об этом сказано еще так: пусть запотеет милостыня твоя в руках твоих, прежде чем ты узнаешь, кому даешь.

Глава II

Вторая заповедь учения.

Не убивай, не прелюбодействуй, не развращай детей, не предавайся блуду, не воруй, не занимайся волхвованием; не составляй яда, не умерщвляй младенца во чреве и по рождению не убивай его. Не пожелай того, что принадлежит ближнему твоему, не преступай клятвы, не лжесвидетельствуй, не злословь, не помни зла. Не будь двоедушен, ни двуязычен, ибо двуязычие есть сеть смерти. Да не будет слово твое пусто, но да будет оно согласно с делом. Не будь алчен, или хищник, или лицемерен, или коварен, или надменен. Не злоумышляй против ближнего своего. Никого не возненавидь, но одних обличай, за других молись, иных же возлюби свыше души своей.

Глава III

Чадо мое! Убегай от всякого зла и от всего подобного ему. Не отдавайся гневу, ибо гнев ведет к убийству. Не будь вспыльчив, ни сварлив, ни страстен, ибо все это порождает убийства. Чадо мое! не будь похотлив, ибо похоть ведет к блуду. Воздерживайся от непристойных речей и не будь наглым, ибо все это порождает прелюбодеяния. Чадо мое! не гадай по птицам, ибо это ведет к идолопоклонству. Не будь также заклинателем или звездочетом, не твори очищений и не желай даже смотреть на это, ибо это все порождает служение идолам. Чадо мое! не будь лжив, ибо ложь ведет к воровству; ни сребролюбив, ни тщеславен, ибо все это порождает воровство. Чадо мое! удержись от ропота, ибо он ведет к богохульству; не будь также своенравен и не имей дурных помыслов, ибо все это порождает богохульства. Но будь кроток, ибо кроткие наследуют землю. Будь терпелив и милостив, и незлобив, и спокоен, и добр и страшись во всякое время тех слов, которые ты слышал. Не превозносись и не будь дерзким. Да не прилепляется сердце твое к высокомерным, но обращайся с праведными и смиренными. Случающиеся с тобой тяжелые обстоятельства принимай как благие, зная, что без Бога ничего не бывает.

Глава IV

Чадо мое! поминай ночью и днем того, кто возвещает тебе слово Божие и почитай его как Господа, ибо где возвещается господство, там Господь. Каждый день стремись к общению со святыми, дабы найти успокоение в их словах. Не причиняй раскола, но примиряй спорящих. Суди по справедливости. Обличая проступки, не взирай на лицо. Не сомневайся в том, будет ли (суд Божий) или нет. Не будь протягивающим руки, чтобы получить и складывающим их, когда нужно дать. Если имеешь что-нибудь от рук своих, давай выкуп прегрешений своих. Не колеблись давать и отдавая не ропщи, ибо ты узнаешь, кто есть добрый Воздаятель за заслуги.

Не отворачивайся от нуждающегося, но разделяй все с братом своим, и не говори, что это твоя собственность, ибо если вы имеете общение в бессмертном, не тем ли паче и в смертных вещах? Не отнимай руки своей от сына своего или от дочери своей, но с юности научай их страху Божию. Не приказывай ничего с гневом рабу своему или служанке, уповающим на того же Бога, дабы они не перестали бояться Бога, Который над вами обоими; ибо он не по наружности призывает, но приходит к тем, кого уготовал Дух. Вы же, рабы, покоряйтесь господам вашим, как образу Божию со страхом и скромностью. Возненавидь всякое лицемерие и все, что не угодно Господу. Не оставляй заповедей Господних, но береги то, что получил, ничего не прибавляя и не отнимая. В церкви исповедуй грехи свои и не приступай к молитве своей с дурной совестью.

Таков путь жизни!

Глава V

А вот путь смерти: прежде всего он зол и полон проклятия. (Тут) убийства, прелюбодеяния, страсти, блуд, воровство, идолопоклонство, чародейство, яд, разбои, лжесвидетельства, лицемерие, двоедушие, коварство, надменность, подлость, самомнение, корысть, сквернословие, зависть, дерзость, высокомерие, чванство. (По этому пути идут) гонители добрых, ненавистники истины, друзья лжи, те, которые не признают воздаяния за праведность, не присоединяются к доброму делу, ни к справедливому суду, не бодрствуют в добре, но во зле, от которых далеки кротость и терпение, которые любят суету, гоняются за воздаянием, не сострадают бедному, не удручаются об удрученном, не знают Того, Кто сотворил их. (Тут) детоубийцы, исказители образа Божия, отвращающиеся от нуждающегося, удручающие несчастного, заступники богатых, беззаконные судьи бедных, во все грешники! Бегите, дети, от всех таковых!

Глава VI

Смотри, что кто-нибудь не совратил тебя с этого пути учения, ибо такой учит вне Бога. Ибо, если ты можешь снести иго Господне в целости, то будешь совершен; если же нет, то делай то что можешь. Что же касается пищи, понеси что можешь; но особенно воздерживайся идоложертвенного, ибо это есть служение мертвым богам.

Глава VII

Что же касается крещения, крестите так: наперед провозгласив все это, крестите в живой воде во имя Отца и Сына и Святого Духа. Если же нет живой воды, крестите в другой воде; если не можешь в холодной то в теплой. А если нет ни той, ни другой, возлей воду на голову трижды во имя Отца и Сына и Святого Духа. А перед крещением крестящий и крещаемый должны поститься, также и некоторые, если могут. Крещаемому же вели поститься за день или за два.

Глава VIII

Да не совпадают посты ваши с постами лицемеров; ибо они постяться во второй и пятый день по субботе, вы же поститесь в среду и в канун (субботний). Также не должны вы молиться как лицемеры, но как повелел Господь в своем Евангелии, так и молитесь: Отче наш, сущий на небе, да святится имя Твое; да придет царствие Твое; да будет воля Твоя и на земле, как на небе; хлеб наш насущный дай нам на сей день и прости нам долг наш, как и мы прощаем должникам нашим; и не введи нас в искушение; но избавь нас от лукавого. Ибо Твоя есть сила и слава во веки. Молитесь так трижды в день.

Глава IX

Что касается Евхаристии, благодарите так. Прежде о чаше: благодарим Тебя, Отче наш, за святую лозу Давида, отрока Твоего, которую Ты явил нам через Иисуса, отрока Твоего. Тебе слава во веки!

Что же касается преломляемого хлеба (благодарите так): благодарим Тебя, Отче наш, за жизнь и ведение, которые Ты открыл нам через Иисуса, Сына Твоего. Тебе слава во веки! Как этот преломляемый хлеб быв рассеян по холмам и, будучи собран, сделался единым, так да соберется Церковь Твоя от концов земли в Царствие Твое. Ибо Твоя есть слава и сила чрез Иисуса Христа во веки.

Никто же да не ест и не пьет от вашей Евхаристии, кроме крещенных во имя Господне; ибо об этом сказал Господь: не давайте святыни псам.

Глава X

Исполнивши все, так благодарите: благодарим Тебя, Святой Отче, за святое имя Твое, которое Ты вселил в сердца наши, и за ведение и веру и бессмертие, которые Ты открыл нам через Иисуса, Сына Твоего. Тебе слава во веки! Ты, Владыка Вседержитель, создав все, имени Своего ради, дал людям пищу и питье на пользу, чтобы они благодарили Тебя, нас же благославил духовною пищею и питьем и жизнью вечной через Твоего Отрока. Прежде всего благодарим Тебя потому, что Ты всесилен. Тебе слава во веки! Помни, Господи, Церковь Свою, да охранишь ее от всякого зла и сделаешь ее свершенной в любви Твоей, и собери ее от четырех ветров, освященную, во Царствие Твое, кторое Ты уготовал ей. Ибо Твоя есть сила и слава во веки! Да придет благодать и да прейдет мир сей! Осанна сыну Давидову! Если кто свят, пусть приходит, а кто нет пусть покается. Маранафа! Аминь.

Пророкам же предостовляйте благодарить, сколько они хотят.

Глава XI

Если кто, придя к вам, станет учить вас всему тому, что сказано выше, того примите. Если же учитель, совратившись сам, станет учить другому, чтобы опровергнуть ваше учение, такого не слушайте. Если же (он учит с тем), чтобы умножить правду и познание Господа, примите его как самого Господа.

Что же касается апостолов и пророков, согласно правилу Евангелия, поступайте так: всякий приходящий к вам апостол да будет принят как сам Господь. Но он не должен оставаться долее одного дня, в случае же нужды может остаться и на второй; если же останется три дня, то он лжепророк. Уходя, апостол не должен брать ничего, кроме хлеба (необходимого) до тех пор, пока где-нибудь не остановится. Если же потребует денег, то но лжепророк. И всякого пророка, говорящего в духе, не испытывайте и не расследывайте; ибо всякий грех простится, а этот грех не простится. Но не всякий, говорящий в духе, есть пророк, а только кто имеет нрав Господень, ибо по нраву своему будет признан лжепророк и (истинный) пророк. И никакой пророк, начиная в духе трапезу, не станет есть с нее, если только он не лжепророк. Всякий пророк, научающий истине, если он не делает того, чему учит, есть лжепророк. Всякий же изведанный, истинный пророк, поступающий согласно со всемирною тайною Церкви, но учащий не делать всего того, что он сам делает, да не будет вами судим, ибо его суд у Бога; так поступали и древние пророки. Если же кто скажет в духе: дай мне денег, или чего-нибудь другого, не слушайте его; если же попросит дать для других, неимущих, никто да не судит его.

Глава XII

Всякий, приходящий во имя Господне, да будет принят; а потом, испытавши, вы узнаете его; ибо вы должны иметь рассудок и отличать правое от левого. Если пришедший - странник, помогите ему, насколько можете; но он не должен оставаться у вас более двух или, в случае нужды трех дней. Если же он, будучи ремесленником, захочет поселиться у вас, то пусть, работает и ест. А если он не знает ремесла, то поразмыслите и позаботьтесь (устроить его так), чтоб христианин не жил у вас без дела. Если же он не захочет так поступать, то он христопродавец. Держитесь подальше от таковых!

Глава XIII

Всякий же истинный пророк, желающий поселиться у вас, достоин пропитания своего; точно также и истинный учитель, как работник, достоин пропитания своего. Поэтому, взявши всякий начаток от произведений точила и гумна, от быков и овец, отдай начаток этот пророкам, ибо они первосвященники ваши. А если нет у вас пророка, отдайте бедным. Если ты приготовишь пищу, то, взявши начаток, отдай его по заповеди. Точно также, если ты открыл сосуд вина или масла, взявши начаток, отдай его пророкам. Взявши начаток серебра и одежды и всякого имущества, как тебе угодно, отдай по заповеди.

Глава XIV

В день Господень, собравшись вместе, преломите хлеб и благодарите, исповедавши наперед прегрешения ваши, дабы чиста была жертва ваша. Всякий же, имеющий распрю с другом своим, да не приходит вместе с вами, пока они не примирятся, дабы не была осквернена жертва ваша; ибо такого есть наречение Господа: на всяком месте и во всякое время надлежит приносить Мне жертву чистую, ибо Я Царь великий, говорит Господь, и имя Мое чудно в народах.

Глава XV

Поставляйте себе также епископов и диаконов, достойных Господа, мужей кротких и несребролюбивых, и правдивых, и испытанных, ибо и они также исполняют для вас служение пророков и учителей; поэтому не презирайте их, ибо они у вас должны быть почитаемы вместе с пророками и учителями.

Обличайте друг друга не во гневе, но в мире, как имеете в Евангелии; со всяким же, кто погрешает против ближнего, никто да не разговаривает, и пусть он не услышит от нас (слова), пока не покается. А молитвы ваши и милостыни и все дела творите так, как имеете в Евангелии Господа нашего.

Глава XVI

Бодрствуйте о жизни вашей: да не погаснут светильники ваши, и чресла ваши да не будут развязаны, но будьте готовы, ибо вы не знаете часа, в который приходит Господь ваш. Часто сходитесь вместе, исследуя то, что полезно душам вашим; ибо не принесет вам пользы все время веры вашей, если вы не сделаетесь совершенными в последнее время. Ибо в последнии дни умножатся лжепророки и губители и превратятся овцы в волков, и любовь првратится в ненависть. Ибо когда возрастет беззаконие, станут (люди) ненавидеть друг друга и преследовать и предовать, и тогда явится обманщик мира, наподобие Сына Божия, и станет творить знамения и чудеса, и земля предастся в руки его, и будет он творить беззакония, каких никогда не было от века. Тогда придет тварь человеческая в огонь испытания, и многие соблазнятся и погибнут, а пребывшие в вере своей спасутся в самом проклятии. И тогда явится знамение истины: первое знамение - разверзнется небо, потом знамение гласа трубного, и третье - воскресение мертвых, но не всех, а как сказано: придет Господь и все святые с Ним. Тогда узрит мир Господа, грядущего на облаках небесных.

Парадак канфірмацыі

УВОДЗІНЫ

І. ЗНАЧЭННЕ КАНФІРМАЦЫІ

1. Ахрышчаныя працягваюць шлях хрысціянскага ўтаямнічання ў сакрамэнце канфірмацыі, у якім яны атрымліваюць Духа Святога, спасланага на Апосталаў у дзень Пяцідзесятніцы.

2. Праз дар Духа Святога вернікі больш дасканала прыпадабняюцца да Хрыста і ўмацоўваюцца, каб даваць сведчанне пра Яго і будаваць Яго цела ў веры і любові. Іх душы атрымліваюць незнішчальную пячаць, знак Пана, таму сакрамэнт канфірмацыі не можа быць паўтораны.


ІІ. АБАВЯЗКІ І ПАСЛУГІ ПРЫ ЦЭЛЕБРАЦЫІ КАНФІРМАЦЫІ

3. Падрыхтоўка ахрышчаных да сакрамэнту канфірмацыі перш за ўсё датычыць Божага народу. Пастыры павінны клапаціцца, каб усе ахрышчаныя атрымалі поўнае хрысціянскае ўтаямнічанне і былі добра падрыхтаваныя да канфірмацыі.

Дарослым катэхумэнам, якія пасля хросту адразу будуць прымаць канфірмацыю, дапамагае хрысціянская супольнасць і асаб¬ліва тая інстытуцыя, якая прызначаецца ім на час катэхумэнату; садзейнічаюць гэтаму таксама катэхеты, хросныя і члены мясцовага Касцёла праз катэхезу і супольныя абрады. Парадак праходжання катэхумэнату належыць адпаведным чынам дастасаваць да падрыхтоўкі тых, хто быў ахрышчаны ў дзяцінстве і толькі ў сталым узросце прыступае да канфірмацыі.

Хрысціянскія бацькі павінны клапаціцца пра ўтаямнічанне дзяцей у сакрамэнтальнае жыццё, выхоўваючы і паступова ўмацоў¬ваючы ў іх дух веры, а таксама рыхтуючы іх да плённага прыняцця сакрамэнтаў канфірмацыі і Эўхарыстыі, у чым ім дапамагаюць інстытуцыі, якія займаюцца катэхетычнай падрыхтоўкай. Гэты абавязак бацькоў выяўляецца таксама ў іх чынным удзеле ў цэлебрацыі сакрамэнтаў.

4. Неабходна паклапаціцца, каб абрады мелі святочны і ўрачысты характар з увагі на іх значэнне для мясцовага Касцёла. Гэтага можна дасягнуць перш за ўсё тады, калі на агульную цэлебрацыю збіраюцца ўсе кандыдаты. На гэтую цэлебрацыю належыць запрасіць увесь народ Божы, прадстаўлены сем’ямі і сябрамі тых, хто атрымае канфірмацыю, а таксама членамі мясцовай супольнасці. Народ Божы павінен паказаць сваю веру ў пладах, якія ўзрасціў у ім Дух Святы.

5. Кожнага з тых, хто прымае канфірмацыю, звычайна суправаджае сведка, які рыхтуе яго да прыняцця сакрамэнту і прадстаўляе распарадчыку канфірмацыі для намашчэння хрызмам, а потым дапамагае ў верным выкананні абяцанняў, дадзеных падчас хросту, згодна з натхненнямі Духа Святога, якога яны атрымалі.

З увагі на сучасныя пастырскія ўмовы, належыць, каб хросны, калі ён можа прысутнічаць, быў таксама сведкам канфірмацыі. Тым самым больш выразна выяўляецца сувязь паміж хростам і канфірмацыяй, а роля і абавязак хроснага могуць быць выкананыя больш дзейсна.

Але не выключаецца магчымасць выбару асобнага сведкі канфірмацыі. Сваіх дзяцей могуць таксама прадстаўляць самі бацькі. Мясцовы ардынарый, улічваючы акалічнасці часу і месца, павінен вызначыць, які парадак дзеяння належыць захаваць у яго дыяцэзіі.

6. Пастыры павінны клапаціцца, каб сведка, выбраны прымаючым канфірмацыю ці ягонай сям’ёю, быў духоўна падрыхтаваны да абавязку, які бярэ на сябе, а таксама адпавядаў наступным патрабаванням:

  1. быў дастаткова сталы для выканання гэтага абавязку;
  2. належаў да Каталіцкага Касцёла і прыняў тры сакрамэнты: хрост, канфірмацыю і Эўхарыстыю;
  3. не меў кананічнай перашкоды для выканання абавязкаў сведкі.

7. Звычайным распарадчыкам канфірмацыі з’яўляецца біскуп. Пераважна ён сам удзяляе сакрамэнт, каб праз гэта больш выразна выяўлялася яго сувязь з першым спасланнем Духа Святога ў дзень Пяцідзесятніцы, калі Апосталы былі напоўненыя Духам Святым і праз ускладанне рук самі перадавалі Яго верным. Такім чынам прыняцце Духа Святога праз паслугу біскупа падкрэслівае больш цесную сувязь канфірмаваных з Касцёлам, а таксама атрыманае даручэнне сведчыць пра Хрыста сярод людзей.

Апрача біскупа, згодна з кананічным правам, удзяляць канфірмацыю могуць:

  1. апостальскі адміністратар, які не з’яўляецца біскупам, тэрытарыяльныя прэлат ці абат, апостальскія вікарый і прэфект, вікарый капітулы ў межах сваёй тэрыторыі і на працягу тэрміну сваёй улады;
  2. прэзбітэр, які згодна з законна дадзенай яму ўладаю хрыс¬ціць дарослага ці дзіця катэхетычнага ўзросту, або калі ён дапускае ахрышчанага дарослага да поўнай еднасці з Касцёлам;
  3. у небяспецы смерці, калі няма магчымасці зрабіць гэта біскупу, здзейсніць канфірмацыю могуць пробашчы і кожны прэзбітэр, не пакараны кананічна1.

8. Пры сапраўднай неабходнасці і з важнай прычыны, што здараецца часам з-за вялікай колькасці прымаючых канфірмацыю, распарадчык канфірмацыі, пра якога гаварылася ў № 7, а таксама надзвычайны распарадчык, устаноўлены з асаблівага дазволу Апостальскай Сталіцы або на падставе права, можа запрасіць прэзбітэраў для ўдзялення сакрамэнту.

Неабходна, каб гэтыя прэзбітэры:

  1. або выконвалі ў дыяцэзіі асаблівы абавязак ці даручэнне, а менавіта былі генеральнымі ці біскупскімі вікарыямі, дзеканамі ці тымі, хто згодна з пастановаю ардынарыя лічыцца роўным з імі па пасадзе2.
  2. або былі пробашчамі парафіі, дзе ўдзяляецца канфірмацыя, пробашчамі парафій, да якіх належаць прымаючыя канфірмацыю, ці прэзбітэрамі, якія дзейсна дапамагалі ў катэхетычнай падрыхтоўцы прымаючых канфірмацыю.

ІІІ. ЦЭЛЕБРАЦЫЯ САКРАМЭНТУ

9. Сакрамэнт канфірмацыі ўдзяляецца праз намашчэнне хрызмам чала, якое здзяйсняецца ўскладаннем рукі і словамі Прымі знак Дару Духа Святога.

Ускладанне рук на прымаючых канфірмацыю, якое адбываецца з малітваю Усемагутны Божа, хоць і не ўплывае на сапраўднасць удзялення сакрамэнту, аднак мае вялікае значэнне для цэласці абраду і больш поўнага разумення сакрамэнту.

Прэзбітэры, якія часам суправаджаюць галоўнага распарадчыка сакрамэнту, разам з ім робяць ускладанне рук на ўсіх кандыдатаў, нічога пры гэтым не кажучы.

Увесь абрад мае падвойнае значэнне. Ускладанне рук на прымаючых канфірмацыю, здзейсненае біскупам і канцэлебруючымі прэзбітэрамі, выражае біблійны жэст, якім заклікаецца дар Духа Святога. Гэта здзяйсняецца такім чынам, які найбольш прыдатны для разумення хрысціянскім народам. Намашчэнне хрызмам і словы, якія яго суправаджаюць, азначаюць плён дару Духа Святога. Праз намашчэнне духмяным алеем рукою біскупа ахрышчаны прымае незнішчальны знак, пячаць Пана, разам з дарам Духа Святога, які больш дасканала прыпадабняе яго да Хрыста і дае яму ласку пашыраць сярод людзей «прыемны водар».

10. Біскуп асвячае святое хрызма на Імшы, якая дзеля гэтага звычайна цэлебруецца ў Вялікі чацвер.

11. Дарослыя катэхумэны, а таксама дзеці, якія прымаюць хрост у катэхетычным узросце, звычайна адразу пасля хросту дапускаюцца да канфірмацыі і Эўхарыстыі. Калі гэта немагчыма, яны атрымліваюць канфірмацыю на іншай супольнай цэлебрацыі (пар. № 4). На супольнай цэлебрацыі могуць прыняць канфірмацыю і Эўхарыстыю таксама дарослыя, ахрышчаныя ў дзяцінстве, пасля належнай папярэдняй падрыхтоўкі.

Удзяленне канфірмацыі дзецям у Лацінскім Касцёле звычайна адкладаецца прыкладна да сёмага году жыцця. Але з пастырскіх меркаванняў, асабліва для лепшага ўкаранення ў жыцці вернікаў поўнай паслухмянасці Хрысту Пану і вернага сведчання пра Яго, Канферэнцыі Біскупаў могуць вызначыць узрост, які здаецца ім больш адпаведным, каб гэты сакрамэнт удзяляўся ў больш сталым узросце пасля адпаведнай падрыхтоўкі.

У гэтым выпадку, аднак, неабходна быць асцярожным, каб пры небяспецы смерці ці іншых вялікіх цяжкасцях, дзеці атрымалі канфірмацыю нават да валодання розумам і не былі пазбаўленыя сакрамэнтальнай ласкі.

12. Для прыняцця канфірмацыі неабходна, каб прымаючы яе быў ахрышчаны. Апрача таго, калі вернік валодае розумам, неабходна, каб ён знаходзіўся ў стане ласкі, быў адпаведна падрыхтаваны і мог аднавіць абяцанні хросту.

Канферэнцыі Біскупаў павінны больш дакладна акрэсліць межы пастырскай дапамогі, каб кандыдаты, асабліва дзеці, належным чынам былі падрыхтаваныя да канфірмацыі.

Адносна дарослых, трэба адпаведна дастасаваць прынцыпы, прынятыя ў асобных дыяцэзіях пры допуску катэхумэнаў да хросту і Эўхарыстыі. Трэба асабліва паклапаціцца пра тое, каб канфірмацыі папярэднічала належная катэхеза, а адносіны кандыдатаў з хрысціянскай супольнасцю і асобнымі вернікамі былі для іх дастатковаю і дзейснаю дапамогаю ў выхаванні для сведчання хрыс¬ціянскім жыццём і выканання апасталату. Пры гэтым іх жаданне ўдзельнічаць у Эўхарыстыі павінна быць сапраўдным (пар. Хрыс¬ціянскае ўтаямнічанне дарослых, Агульныя ўводзіны, № 19).

Падрыхтоўка ахрышчанага дарослага да канфірмацыі можа супадаць з яго падрыхтоўкаю да сужэнства. У такім выпадку, калі прадбачыцца, што нельга будзе выканаць умовы, неабходныя для плённага прыняцця канфірмацыі, мясцовы ардынарый можа вырашыць адкласці саму канфірмацыю на адпаведны час пасля цэлебрацыі сужэнства.

Калі канфірмацыя ўдзяляецца верніку, які валодае розумам і знаходзіцца ў небяспецы смерці, то ў такіх выпадках па магчымасці ёй можа папярэднічаць адпаведная сітуацыі духоўная падрыхтоўка.

13. Канфірмацыя звычайна ўдзяляецца падчас Імшы, каб больш выразна выявілася фундаментальная сувязь гэтага сакрамэнту з усім хрысціянскім утаямнічаннем, якое дасягае вяршыні ў прыняцці Цела і Крыві Хрыста. Менавіта таму канфірмаваныя бяруць удзел у Эўхарыстыі, якою завяршаецца іх хрысціянскае ўтаямнічанне.

Калі канфірмацыю атрымліваюць дзеці, якія яшчэ не прынялі Найсвяцейшую Эўхарыстыю і падчас гэтага літургічнага дзеяння не могуць быць дапушчаныя да першай Камуніі, або калі да таго схіляюць асаблівыя абставіны, канфірмацыю трэба ўдзяляць па-за Імшой. Калі канфірмацыя ўдзяляецца па-за Імшой, перад ёй павінна адбывацца літургія слова.

Калі канфірмацыя ўдзяляецца падчас Імшы, належыць каб распарадчык канфірмацыі сам цэлебраваў Імшу і нават канцэлебраваў, асабліва з прэзбітэрамі, якія разам з ім удзяляюць сакрамэнт.

Калі Імшу цэлебруе іншы святар, неабходна, каб літургіяй слова кіраваў біскуп, выконваючы ўсё тое, што звычайна прызначаецца для цэлебранта, а ў канцы Імшы ўдзяліў благаслаўленне.

Трэба надаваць вялікую ўвагу літургіі слова, якой распачынаецца абрад канфірмацыі, бо са слухання Божага слова паходзіць разнастайнае дзеянне Духа Святога ў Касцёле і ў кожным з ахрышчаных або прымаючых канфірмацыю, праз якое выяўляецца воля Пана ў жыцці хрысціянаў.

Вялікае значэнне мае таксама прамаўленне малітвы Панскай канфірмаванымі разам з народам падчас Імшы перад Камуніяй ці па-за Імшой перад благаслаўленнем, бо гэта сам Дух Святы моліцца ў нас, а хрысціянін у Духу кажа: «Абба, Ойча».

14. У спецыяльную кнігу трэба запісаць імёны канфірмаваных, бацькоў і сведкаў, дзень і месца канфірмацыі, а таксама распарадчыка сакрамэнту. Пробашч павінен паведаміць пра ўдзяленне канфірмацыі пробашчу парафіі, дзе быў хрост, каб той зрабіў адпаведную адзнаку ў кнізе ахрышчаных згодна з правам.

15. Калі пробашч канфірмаванага адсутнічае, распарадчык як найхутчэй павінен паведаміць яму сам ці праз іншых пра ўдзяленне канфірмацыі.


ІV. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОЖНА ЗРАБІЦЬ У АБРАДЗЕ КАНФІРМАЦЫІ

16. Канферэнцыі Біскупаў на падставе Канстытуцыі пра святую Літургію (арт. 63б) могуць падрыхтаваць у мясцовых рытуалах раздзел пра канфірмацыю, які б адпавядаў раздзелу Рымскага Пантыфікала і быў дастасаваны да патрэбаў асобных краін. Пасля разгляду такога раздзела Апостальскай Сталіцай яго можна будзе выкарыстоўваць у тых краінах, для якіх ён прызначаны3.

17. Канферэнцыя Біскупаў, узяўшы пад увагу мясцовыя ўмовы, а таксама характар і традыцыі народаў, вырашае, ці будзе карысным:

  1. дастасаваць формулы аднаўлення абяцанняў хросту і вызнання веры адпаведна тэкстам, змешчаным у Парадку хросту, ці дастасаваць самі формулы такім чынам, каб яны лепш адпавядалі сітуацыі прымаючых канфірмацыю;
  2. увесці іншы спосаб перадавання знаку супакою распарадчыкам пасля намашчэння кожнаму канфірмаванаму паасобку ці ўсім разам.

18. У асобных выпадках, беручы пад увагу сітуацыю прымаючых канфірмацыю, распарадчык можа ўводзіць у абрад пэўныя настаўленні і адпаведна дастасоўваць ужо існуючыя, напр., падаючы іх у форме размовы, асабліва з дзецьмі ці інш.

Калі на падставе агульнага права ці са спецыяльнага дазволу Апостальскай Сталіцы канфірмацыя ўдзяляецца надзвычайным распарадчыкам, трэба, каб у гаміліі ён узгадаў, што першасным распарадчыкам сакрамэнту з’яўляецца біскуп, і растлумачыў, чаму прэзбітэры таксама могуць на моцы права ці з дазволу Апостальскай Сталіцы атрымаць магчымасць удзяляць канфірмацыю.


V. ШТО НЕАБХОДНА ПАДРЫХТАВАЦЬ

19. Для ўдзялення канфірмацыі неабходна падрыхтаваць:

  1. патрэбныя ў цэлебрацыі Імшы літургічныя шаты для біскупа і прэзбітэраў, якія яму дапамагаюць, калі яны прысутнічаюць і калі канфірмацыя ўдзяляецца падчас Імшы, якую яны канцэлебруюць. Калі Імшу цэлебруе іншы прэзбітэр, належыць, каб распарадчык канфірмацыі і прэзбітэры, якія разам з ім удзяляюць сакрамэнт, удзельнічалі ў Імшы апранутымі ў літургічныя шаты, прадпісаныя для ўдзялення канфірмацыі, а менавіта, у альбу і стулу; а распарадчык канфірмацыі – яшчэ таксама ў капу; гэтыя шаты апранаюцца таксама і тады, калі канфірмацыя ўдзяляецца па-за Імшой.
  2. крэслы для біскупа і для прэзбітэраў, якія яму дапамагаюць;
  3. начынне са святым хрызмам;
  4. Рымскі Пантыфікал ці Рытуал;
  5. пры ўдзяленні канфірмацыі падчас Імшы – усё неабходнае для цэлебрацыі Імшы і для ўдзялення Камуніі ў дзвюх постацях, калі Камунія ўдзяляецца такім спосабам;
  6. тое, што неабходна для абмывання рук пасля намашчэння канфірмаваных.
  1. Пар. Canones 451, 471, 476, 216 § 4, 472, 474, 475.
  2. Пар. Can. 217, § 1.
  3. Пар. Ordo Baptismi parvulorum, (Typis Polyglottis Vaticanis 1969), Praenotanda generalia de Initiatione christiana, nn. 30-33, pp. 12-13.

Паводле catholic.by

Парадак намашчэння хворых і пастырскай апекі над імі

УВОДЗІНЫ

І. ХВАРОБА ЧАЛАВЕКА І ЯЕ ЗНАЧЭННЕ Ў ТАЯМНІЦЫ ЗБАЎЛЕННЯ

1. Людскія пакуты і хваробы — гэта адна з найвялікшых праблем, якія непакояць чалавецтва. Хрысціяне таксама адчуваюць і зведваюць гэта, аднак святло веры дапамагае ім глыбей пазнаць таямніцу цярпенняў і больш мужна іх пераносіць. Яны не толькі ведаюць са словаў Хрыста, што хвароба мае значэнне і каштоўнасць для збаўлення іх саміх і свету, але таксама разумеюць, што іх, хворых, любіць Хрыстус, які ў сваім жыцці наведваў і аздараўляў многіх хворых.

2. Хоць хвароба цесна звязана з грэшным станам чалавека, у большасці выпадкаў яе нельга лічыць пакараннем, якое бічуе кожнага за яго грахі (пар. Ян 9, 3). Больш за тое, сам Хрыстус, які ёсць без граху, выконваючы напісанае ў прарока Ісаі, праз сваю муку ўзяў на сябе ўсе раны і раздзяліў усе людскія пакуты (пар. Іс 53, 4-5). І нават сёння Хрыстус у частках свайго цела, прыпадобненых да Яго, церпіць і зведвае крыжовую муку, калі мы цяжка церпім. Аднак гэтыя цярпенні трэба лічыць часовымі і лёгкімі ў параўнанні з веліччу вечнай славы, якая здзяйсняецца ў нас (пар. 2 Кар 4, 17).

3. Паводле Божага Провіду чалавек павінен вытрывала змагацца супраць усялякай хваробы і са старанным клопатам імкнуцца да добрага здароўя, каб быць здольным выконваць свой абавязак у супольнасці і ў Касцёле. Але ў той жа час ён павінен быць заўсёды гатовы споўніць тое, чаго нестае цярпенням Хрыстовым дзеля збаўлення свету, чакаючы вызвалення ўсяго стварэння ў славе дзяцей Божых (пар. Клс 1, 24; Рым 8, 19-21).

Акрамя таго, хворыя выконваюць у Касцёле асаблівае заданне: сваім сведчаннем яны нагадваюць астатнім, каб яны не забываліся пра істотныя і звышпрыродныя справы, а таксама паказваюць, што жыццё смяротнага чалавека павінна быць адкуплена праз таямніцу смерці і ўваскрасення Хрыста.

4. Не толькі хворым трэба змагацца з хваробай, але і лекары ды ўсе, хто нейкім чынам займаецца хворымі, павінны старацца зрабіць, паспрабаваць ці выпрабаваць усё, што можа даць палёгку душам і целам хворых. Робячы гэта, яны выконваюць запаведзь Хрыста, які наказаў наведваць хворых, даручаючы гэтым усяго чалавека ў апеку наведвальнікаў хворага, каб яны падтрымлівалі яго як натуральнымі сродкамі, так і духоўным суцяшэннем.


ІІ. УДЗЯЛЕННЕ САКРАМЭНТАЎ ХВОРЫМ

А. НАМАШЧЭННЕ ХВОРЫХ

5. Евангелле дае дастаткова сведчанняў таго, з якой вялікай рупнасцю Хрыстус клапаціўся пра цялесныя і духоўныя патрэбы хворых, што Ён даручыў таксама рабіць сваім верным. Асаблівай праявай гэтага ёсць устаноўлены Ім і абвешчаны ў Пасланні св. Якуба сакрамэнт намашчэння, які Касцёл зазвычай удзяляе сваім верным праз святое намашчэнне хворых і малітву прэзбітэраў, даручаючы хворых церпячаму і праслаўленаму Пану, каб Ён падтрымаў іх і збавіў (пар. Як 5, 14-16). Больш за тое, заахвочвае іх, каб, добраахвотна далучыўшыся да мукі і смерці Хрыста (пар. Рым 8, 17)1 яны памнажалі дабро Божага народу2.

Небяспечна хвораму чалавеку патрэбна асаблівая Божая ласка, каб пад уплывам страху ён не ўпаў духам і, паддаўшыся спакусам, не адступіўся ад сваёй веры. Таму Хрыстус праз сакрамэнт намашчэння дае сваім церпячым верным магутную абарону ад хваробы3.

Цэлебрацыя гэтага сакрамэнту заключаецца галоўным чынам у тым, што прэзбітэры Касцёла, усклаўшы рукі на хворых, з верай узносяць малітву і намашчаюць хворых алеем, асвячаным Божым благаслаўленнем. Гэты абрад сімвалізуе і фактычна ўдзяляе сакрамэнтальную ласку.

6. Дадзены сакрамэнт удзяляе хвораму ласку Духа Святога, якая дапамагае ўсяму чалавеку ў збаўленні, абуджае давер да Бога і дапамагае супрацьстаяць спакусам д’ябла і страху перад смерцю. Дзякуючы гэтаму хворы можа не толькі мужна цярпець нядолю, але таксама перамагаць яе, вяртаючыся да здароўя, калі гэта карысна для збаўлення ягонай душы. Калі неабходна, намашчэнне дае прабачэнне грахоў і становіцца дапаўненнем хрысціянскага пакаяння4.

7. У святым намашчэнні, якое звязана з малітвай веры (пар. Як 5, 15), выяўляецца вера. Яе павінен абудзіць і той, хто ўдзяляе сакрамэнт, і той, хто яго прымае. Хворага збавіць яго ўласная вера і вера Касцёла, які ўглядаецца ў смерць і ўваскрасенне Хрыста, адкуль сакрамэнт чэрпае сваю плённасць (пар. Як 5, 15)5, і адначасова бачыць будучае Валадарства, задатак якога атрымлівае ў сакрамэнтах.

а) Асобы, якім удзяляецца намашчэнне хворых

8. Пасланне св. Якуба абвяшчае, што намашчэнне трэба ўдзяляць хворым, каб іх падтрымаць і збавіць6. Таму з усёй стараннасцю і руплівасцю трэба ўдзяляць гэтае святое намашчэнне вернікам, якім пагражае смерць з-за хваробы ці старасці7.

Каб ацаніць сур’ёзнасць хваробы, неабходна разважлівая праўдападобная ацэнка такога стану без празмерных ваганняў8. Пры неабходнасці можна параіцца з лекарам.

9. Гэты сакрамэнт можна паўтараць, калі хворы пасля прыняцця намашчэння выздаравеў і пазней захварэў зноў, а таксама калі падчас той жа працяглай хваробы адбываецца значнае пагаршэнне.

10. Перад аперацыяй можна ўдзяліць святое намашчэнне, калі гэта аперацыя выклікана небяспечнай хваробай.

11. Асобам у састарэлым узросце, сілы якіх вельмі аслаблі, таксама можна ўдзяліць святое намашчэнне, нават калі ім не пагражае небяспечная хвароба.

12. Дзецям таксама ўдзяляецца святое намашчэнне ўжо тады, калі яны дасягнулі такой ступені ўсведамлення, што гэты сакрамэнт можа іх умацаваць.

У выпадку няўпэўненасці, ці дасягнулі яны належнага ўсведамлення, сакрамэнт трэба ўдзяліць9.

13. У агульнай і сямейнай катэхезе трэба так навучыць вернікаў, каб яны самі прасілі аб намашчэнні адразу, калі настане адпаведны час. Няхай прымаюць яго з поўнай верай і шчырай адданасцю, няхай не паддаюцца благому звычаю адкладаць прыняцце сакрамэнту. Усім, хто дапамагае хворым, трэба растлумачыць сутнасць гэтага сакрамэнту.

14. Хворым, якія страцілі прытомнасць ці знаходзяцца ў несвядомым стане, трэба ўдзяліць сакрамэнт, калі ёсць верагоднасць, што, будучы ў поўнай свядомасці, яны як вернікі прасілі б аб гэтым10.

15. Святар, пакліканы да хворага, які ўжо памёр, павінен прасіць Бога, каб Ён вызваліў яго ад грахоў ласкава прыняў у сваё Валадарства. Аднак намашчэння святар рабіць не павінен. Калі ж сумняваецца, ці хворы сапраўды памёр, удзяляе гэты сакрамэнт умоўна, як апісана вышэй (№ 135)11.

Нельга ўдзяляць сакрамэнт намашчэння хворых тым, хто ўпарта трывае ў яўным цяжкім граху.

б) Распарадчык намашчэння хворых

16. Звычайным распарадчыкам намашчэння хворых з’яўляецца толькі святар12.

Звычайна гэты абавязак выконваюць біскупы, пробашчы і парафіяльныя вікарыі, шпітальныя капеланы і настаяцелі манаскіх супольнасцяў духавенства13.

17. Распарадчыкі абавязаны спачатку з дапамогай кансэкраваных ці свецкіх асоб адпаведным чынам падрыхтаваць хворых і іх акружэнне да цэлебрацыі сакрамэнту, а затым удзяліць яго.

Дыяцэзіяльны біскуп павінен кіраваць тымі цэлебрацыямі, падчас якіх збіраецца шмат хворых для атрымання святога намашчэння.

18. У абгрунтаваных выпадках кожны іншы святар можа ўдзяліць гэты сакрамэнт з мяркуемай згоды распарадчыка, згаданага ў № 16, якому пасля трэба паведаміць пра ўдзеленае намашчэнне.

19. Калі прысутнічаюць двое ці больш святароў каля аднаго хворага, нішто не перашкаджае, каб адзін з іх прачытаў малітвы і здзейсніў намашчэнне з яго формулай, а іншыя падзялілі паміж сабой астатнія часткі абраду, напрыклад, уступныя абрады, чытанне Божага слова, заклікі і настаўленні. Акрамя таго, яны могуць паасобна ўскладаць рукі.

в) Што неабходна для цэлебрацыі намашчэння

20. Адпаведнай матэрыяй сакрамэнту з’яўляецца аліўкавы алей ці, пры неабходнасці, іншы раслінны алей14.

21. Алей, які выкарыстоўваецца для намашчэння хворых, павінен быць благаслаўлены для гэтага бікупам ці святаром, які можа рабіць гэта згодна з правам ці з асаблівага дазволу Апостальскай Сталіцы.

Акрамя біскупа, згодна з правам, алей, які выкарыстоўваецца пры намашчэнні хворых, могуць благаславіць:

  1. роўныя ў правах з дыяцэзіяльным біскупам;
  2. у выпадку неабходнасці кожны святар, але толькі падчас цэлебрацыі сакрамэнту15.

Біскуп благаслаўляе алей для намашчэння хворых звычайна ў чацвер Вялікага тыдня16.

22. Калі згодна з № 21б святар мае намер благаславіць алей падчас абраду, то прыносіць яго сам або рыхтуюць яго блізкія хворага ў адпаведным начынні. Калі пасля цэлебрацыі застануцца рэшткі благаслаўленага алею, яны спальваюцца разам з ватай.

Калі святар выкарыстоўвае алей, благаслаўлены біскупам ці іншым святаром, то прыносіць яго з сабой у начынні, у якім ён захоўваецца. Гэты посуд, зроблены з адпаведнага для захавання алею матэрыялу, павінен быць чыстым і змяшчаць дастаткова алею, налітага для зручнасці ў вату. У такім выпадку пасля намашчэння святар заносіць начынне туды, дзе алей з пашанай захоўваецца. Трэба сачыць, каб алей заставаўся прыдатным для намашчэння і рэгулярна аднаўляўся ў адпаведны час: або штогод пасля благаслаўлення алею біскупам у чацвер Вялікага тыдня, або, пры неабходнасці, часцей.

23. Хворага намашчаюць на чале і на руках. Формулу трэба падзяліць такім чынам, каб першую частку сказаць пры намашчэнні чала, а другую – пры намашчэнні рук.

Аднак пры неабходнасці будзе дастаткова зрабіць адно памазанне на чале ці, з прычыны асаблівага стану хворага, на іншай больш адпаведнай частцы цела, захаваўшы вышэйзгаданую формулу.

24. Тым не менш, нічога не перашкаджае з улікам характару і традыцый народаў павялічыць колькасць памазанняў ці змяніць іх месцы, што трэба прадугледзець пры падрыхтоўцы асобных рытуалаў.

25. Формула, паводле якой у лацінскім абра¬дзе намашчаюць хворых, наступная:

ПРАЗ ГЭТАЕ СВЯТОЕ НАМАШЧЭННЕ
І СВАЮ БЯСКОНЦУЮ МІЛАСЭРНАСЦЬ
НЯХАЙ ПАН УМАЦУЕ ЦЯБЕ
ЛАСКАЮ ДУХА СВЯТОГА.
НЯХАЙ ПАН ВЫЗВАЛІЦЬ ЦЯБЕ АД ГРАХОЎ,
УРАТУЕ І МІЛАСЦІВА ПАДТРЫМАЕ.

Б. ВІЯТЫК

26. Пры адыходзе з гэтага свету да вечнасці вернік падмацоўваецца Целам і Крывёю Хрыста, атрымліваючы задатак уваскрашэння згодна са словамі Пана: «Хто спажывае Маё Цела і п’е Маю Кроў, мае жыццё вечнае, і Я ўваскрашу яго ў апошні дзень» (Ян 6, 54).

Калі гэта магчыма, Віятык трэба прымаць падчас Імшы, каб хворы мог атрымаць Камунію ў дзвюх постацях, а таксама дзеля таго, што Камунія, якая прымаецца як Віятык, застаецца асаблівым знакам удзелу ў таямніцы смерці Пана і Яго пераходу да Айца, якая цэлебруецца ў Ахвяры Імшы17.

27. Прымаць Віятык абавязаны ўсе ахрышчаныя, якія могуць прымаць Камунію. Усе вернікі пры небяспецы смерці, незалежна ад яе прычыны, павінны прымаць Камунію. Пастыры павінны пільна сачыць, каб удзяленне гэтага сакрамэнту не адкладалася, але каб вернікі былі падмацаваныя ім, пакуль знаходзяцца ў поўнай свядомасці18.

28. Акрамя таго, рэкамендуецца, каб перад прыняццем Віятыку вернік аднавіў хроснае вызнанне веры, праз якое быў прыняты да ліку дзяцей Божых і стаў сунаследнікам абяцанага вечнага жыцця.

29. Звычайнымі распарадчыкамі Віятыку з’яўляюцца пробашч і парафіяльныя вікарыі, капеланы, а таксама настаяцелі манаскіх супольнасцяў духавенства і таварыстваў апостальскага жыцця адносна ўсіх дамачадцаў.

Пры неабходнасці кожны святар або дыякан з дазволу, прынамсі мяркуемага, кампетэнт¬нага распарадчыка можа ўдзяліць Віятык. Аднак пры адсутнасці звычайнага распарадчыка Віятык можа прынесці да хворага іншы вернік, дэлегаваны для гэтага абраду.

Дыякан павінен выкарыстоўваць той жа абрад, які пададзены для святара ў Рытуале (№№ 101-114). Іншыя павінны прытрымлівацца абраду, які прадпісаны для надзвычайнага распарадчыка і які пададзены ў Рытуале Святая Камунія і культ эўхарыстычнай таямніцы па-за Імшой (№№ 68-78).

В. СПАЛУЧАНЫ АБРАД

30. На асаблівыя выпадкі, калі вернік з-за нечаканай хваробы ці з іншай прычыны раптоўна апынуўся ў небяспецы блізкай смерці, прадугле¬джаны спалучаны абрад, пры дапамозе якога хворы падтрымліваецца сакрамэнтам пакаяння, намашчэння і Эўхарыстыі ў форме Віятыку.

Калі ж небяспека смерці блізкая і нестае часу, каб удзяліць усе сакрамэнты апісаным вышэй спосабам, то хвораму спачатку даецца магчымасць прыступіць да сакрамэнтальнага вызнання грахоў, пры неабходнасці агульнага, а затым яму ўдзяляецца Віятык, прыняць які абавязаны кожны хворы пры небяспецы смерці. Пасля, калі яшчэ застаецца час, здзяйсняецца святое намашчэнне.

Калі хворы з прычыны слабасці не можа прыняць Камунію, яму трэба ўдзяліць святое намашчэнне.

31. Калі хворы павінен прыняць сакрамэнт канфірмацыі, то неабходна ўзяць пад увагу прадпісанні, змешчаныя ніжэй у №№ 117, 124, 136-137.

Пры небяспецы смерці ўдзяліць канфірмацыю, згодна з правам, можа пробашч, а нават кожны прэзбітэр19.


ІІІ. АБАВЯЗКІ І ПАСЛУГІ Ў ДАЧЫНЕННІ ДА ХВОРЫХ

32. Калі ў Хрыстовым целе, якім ёсць Касцёл, церпіць адна частка, разам з ёю церпяць і ўсе іншыя часткі (1 Кар 12, 26)20. Таму трэба асабліва цаніць міласэрнасць да хворых, харытатыўныя справы і ўзаемадапамогу дзеля задавальнення розных людскіх патрэб21. Усе тэхнічныя сродкі, якія служаць падаўжэнню біялагічнага жыцця22 і ўсякі сардэчны клопат пра хворых з боку любога чалавека трэба расцэньваць як падрыхтоўку да прыняцця Евангелля і як пэўны ўдзел у служэнні Хрыста, які нясе палёгку23.

33. Таму ахрышчаныя павінны з усіх сілаў імкнуцца ўдзельнічаць у гэтым служэнні ўзаемнай любові ў целе Хрыста: як у барацьбе з хваробай і ў сведчанні любові да хворых, так і ў цэлебрацыі сакрамэнтаў для хворых. Бо гэтыя сакрамэнты, як і іншыя, маюць супольнасны характар, які трэба як мага лепш выявіць у цэлебрацыі.

34. Асаблівую ролю ў аказванні палёгкі хворым маюць родныя хворых ці тыя, хто з нейкай прычыны апякуецца імі. Яны ў першую чаргу абавязаны падтрымаць хворых словамі веры і супольнай малітвай, даручыць іх церпячаму і праслаўленаму Пану, а нават падбадзёрыць іх тым, што, добраахвотна далучаючыся да мукі і смерці Хрыста, яны памнажаюць дабро Божага народу24. Калі ж стан хворага пагаршаецца, родныя і апекуны павінны папярэдзіць пробашча, а таксама далікатна і мудра падрыхтаваць самога хворага да прыняцця сакрамэнту ў адпаведны час.

35. Святары, у першую чаргу пробашчы і тыя, пра каго ўзгадвалася ў № 16, павінны памятаць, што яны абавязаны з руплівым клопатам асабіста наведваць хворых і падтрымліваць іх шчырай любоўю25. Асабліва падчас удзялення святых сакрамэнтаў яны павінны абуджаць ва ўсіх прысутных надзею і ўмацоўваць веру ў Хрыста, церпячага і праслаўленага, каб, прыносячы хвораму поўнае любові спачуванне Маці-Касцёла і суцяшэнне, што вынікае з веры, яны падмацоўвалі вернікаў, а іншых накіроўвалі да вечных каштоўнасцяў.

36. Каб усё, што было сказана пра сакрамэнты намашчэння і Віятыку, было больш зразумелым і больш плённа жывіла, падмацоўвала і выяўляла веру, патрэбна адпаведная катэхеза. З яе дапамогай вернікі, у першую чаргу хворыя, будуць падрыхтаваныя да ўдзелу ў цэлебрацыі, асабліва калі яна адбываецца ў супольнасці, бо малітва веры, якая спадарожнічае цэлебрацыі сакрамэнту, падтрымліваецца вызнаннем веры.

37. Пры падрыхтоўцы і правядзенні цэлебрацыі сакрамэнтаў святар павінен даведацца пра стан хворага, каб мець магчымасць выбраць адпаведны абрад, чытанні Святога Пісання і маліт¬вы, а таксама вырашыць, ці цэлебраваць Імшу, ці ўдзяляць Віятык і г.д. Наколькі магчыма, павінен усё гэта папярэдне абмеркаваць з самім хворым ці яго сям’ёй, растлумачыўшы значэнне сакрамэнтаў.


ІV. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЦА КАНФЕРЭНЦЫЯМІ БІСКУПАЎ

38. На падставе Канстытуцыі пра святую Літургію (арт. 63б) Канферэнцыі Біскупаў маюць права падрыхтаваць у мясцовых Рытуалах раздзел, які адпавядаў бы гэтаму раздзелу Рымскага Рытуала, дастасаваўшы яго да патрэб асобных рэгіёнаў. Пасля зацвярджэння Апостальскай Сталіцай ён зможа выкарыстоўвацца ў рэгіёнах, для якіх быў прызначаны.

У гэтай справе Канферэнцыі Біскупаў павінны:

  1. Акрэсліць дастасаванні, пра якія гаворыцца ў арт. 39 Канстытуцыі пра святую Літургію.
  2. Старанна і мудра разважыць, што з традыцыі і характару дадзенага народу было б карысна захаваць. Можна таксама прапанаваць Апостальскай Сталіцы і зацвердзіць з яе згоды іншыя дастасаванні, якія будуць палічаны карыснымі ці неабходнымі.
  3. Калі ва ўжо існуючых асобных Рытуалах ёсць пэўныя элементы, якія датычаць хворых, іх можна пакінуць ці дастасаваць. Галоўнае, каб яны былі згодныя з Канстытуцыяй пра святую Літургію і адпавядалі сённяшнім патрэбам.
  4. Падрыхтаваць пераклады тэкстаў, каб яны былі сапраўды дапасаваныя да характару розных моваў і культур, а таксама дадаць там, дзе будзе патрэбна, адпаведныя мелодыі да спеву.
  5. Калі гэтага патрабуюць абставіны, дастасаваць і дапоўніць уступ, змешчаны ў Рымскім Рытуале, каб забяспечыць свядомы і актыўны ўдзел вернікаў.
  6. У літургічных кнігах, якія выдаюцца намаганнямі Канферэнцыяў Біскупаў, упарадкаваць змест такім чынам, каб гэта найбольш спрыяла пастырскай карысці.

39. Там, дзе Рымскі Рытуал падае шмат формул на выбар, асобныя Рытуалы могуць дадаць яшчэ іншыя формулы падобнага зместу.


V. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЦА РАСПАРАДЧЫКАМ

40. Распарадчык, маючы на ўвазе абставіны, патрэбы і просьбы хворых, а таксама іншых вернікаў, павінен ахвотна выкарыстоўваць розныя магчымасці, пададзеныя ў абрадзе.

  1. Перш за ўсё ён павінен звяртаць увагу на стомленасць хворых і змены, якія адбываюцца ў іх фізічным стане на працягу дня ці нават гадзіны. Таму, калі будзе неабходна, можна скараціць цэлебрацыю.
  2. Калі няма ніякага сходу вернікаў, святар павінен памятаць, што ў ім самім і ў хворым ужо ёсць Касцёл. Таму павінен імкнуцца засведчыць хвораму любоў і падтрымку супольнасці да ўдзялення сакрамэнту і пасля яго, самастойна або праз іншага хрысціяніна мясцовай супольнасці, калі хворы з гэтым згодзіцца.
  3. Калі пасля намашчэння хворы выздаравее, пажадана параіць яму, каб ён аддаў Богу належную падзяку за атрыманае дабрадзейства, напр., праз удзел у Імшы падзякі ці іншым адпаведным чынам.

41. Падчас цэлебрацыі святар павінен захоўваць структуру абрадаў, дастасоўваючы яе да месца і асоб. Чын пакаяння павінен адбыцца на пачатку абраду ці пасля чытання Святога Пісання. Замест падзякі над алеем можна, пры неабходнасці, сказаць настаўленне. Пра гэта трэба памятаць асабліва тады, калі хворы ляжыць у шпіталі, а іншыя хворыя, якія знаходзяцца ў тым самым памяшканні, не прымаюць ніякага ўдзелу ў цэлебрацыі.

  1. Пар. таксама Клс 1, 24; 2 Цім 2, 11-12; 1 П 4, 13.
  2. Пар. Conc. Trid., Sessio XIV, De extrema unctione, cap. 1: Denz.-Schön. 1965; Conc. Vat. II, Const. Lumen gentium, 11.
  3. Пар. Conc. Trid., Sessio XIV, De extrema unctione, cap. 1: Denz.-Schön. 1694.
  4. Пар. тамсама, proem. et cap. 2: Denz.-Schön. 1694 et 1696.
  5. Пар. S. THOMAS, In IV Sententiarum, d. 1, q. 1, a. 4, qc. 3.
  6. Пар. Conc. Trid., Sessio XIV, De extrema unctione, cap. 2: Denz.-Schön. 1698.
  7. Пар. Conc. Vat. II, Const. Sacrosanctum Concilium, 73.
  8. Пар. PIUS XI, Epist. Explorata res, 2 febr. 1923.
  9. Пар. C.I.C., can. 1005.
  10. Пар. C.I.C., can. 1006.
  11. Пар. C.I.C., can. 1005.
  12. Пар. Conc. Trid., Sessio XIV, De extrema unctione, cap. 3 et can. 4: Denz.-Schön. 1697 et 1719; C.I.C., can. 1003 § 1.
  13. Пар. C.I.C., can. 1003 § 2.
  14. Пар. Ordo benedicendi Oleum catechumenorum et infirmorum et conficiendi Chrisma, Praenotanda, n. 3. Typis Polyglottis Vaticanis 1970.
  15. Пар. C.I.C., can. 999.
  16. Пар. Ordo benedicendi Oleum, Praenotanda, n. 9.
  17. Пар. S. Congr. Rituum, Instructio Eucharisticum mysterium, 25 maii 1967, nn. 36, 39, 41: AAS 59 (1967) 561, 562, 563.
  18. Пар. S. Congr. Rituum, Instructio Eucharisticum mysterium, 25 maii 1967, n. 39: AAS 59 (1967) 562.
  19. Пар. Ordo Confirmationis, Praenotanda, n. 7c.
  20. Пар. Conc. Vat. II, Const. Lumen gentium, 7.
  21. Пар. Conc. Vat. II, Decr. Apostolicam actuositatem, 8.
  22. Пар. Conc. Vat. II, Const. Gaudium et spes, 18.
  23. Пар. Conc. Vat. II, Const. Lumen gentium, 28.
  24. Пар. тамсама, 21.
  25. Пар. C.I.C., can. 529 § 1.

Паводле catholic.by

Парадак пахавання

УВОДЗІНЫ

1. Касцёл цэлебруе Пасхальную таямніцу Хрыста ў пахаванні сваіх дзяцей, каб тыя, хто праз хрост далучыўся да памерлага і ўваскрослага Хрыста, перайшлі разам з Ім да жыцця. Іх душы павінны ачысціцца, каб дасягнуць супольнасці выбраных у небе, а іх цела павінна чакаць шчаснай надзеі прыйсця Хрыста і ўваскрашэння памерлых.

Таму Касцёл прыносіць за памерлых эўхарыстычную Ахвяру Пасхі Хрыстовай, узносіць за іх малітоўныя просьбы. Гэтак Касцёл жадае выпрасіць для памерлых духоўную дапамогу, а для жывых — суцяшальную надзею, паколькі ўсе члены Хрыста злучаны паміж сабой.

2. Пры пахаванні сваіх братоў хрысціяне павінны старацца пацвердзіць сваю надзею на вечнае жыццё, аднак пры гэтым павінны ўлічваць пахавальныя звычаі дадзенага часу і пэўнага рэгіёну. Усё добрае, што ёсць у сямейных традыцыях, мясцовых звычаях або грамадскіх прадпісаннях наконт пахавання, павінна ахвотна падтрымлівацца. Аднак тое, што будзе супярэчыць Евангеллю, трэба перапрацаваць так, каб хрысціянскае пахаванне ўказвала на пасхальны характар веры і па-сапраўднаму выяўляла евангельскі дух.

3. Целы памерлых, якія з’яўляюцца святыняй Духа Святога, трэба ўшаноўваць, адкінуўшы марную пышнасць пахавання. Таму ў важнейшыя моманты паміж смерцю і пахаваннем трэба ўмацоўваць веру ў вечнае жыццё і ўзносіць малітоўныя просьбы.

Да важнейшых момантаў, абумоўленых мясцовымі звычаямі, належаць: вігілія ў доме памерлага; момант, калі цела кладуць у труну, і перанясенне цела да магілы. Усяму гэтаму папярэднічае сход блізкіх і, калі магчыма, усёй супольнасці для таго, каб удзельнічаць у літургіі слова, якая дае суцяшэнне, што вынікае з надзеі, у эўхарыстычнай Ахвяры і ў апошнім развітанні з памерлым.

4. Каб у пэўнай ступені ўлічыць асаблівасці ўсіх рэгіёнаў, гэты Парадак пахавання дарослых прапануе тры формы пахавання:

  1. першая форма прадугледжвае тры стацыі: у доме памерлага, у касцёле і на могілках;
  2. другая форма складаецца з дзвюх стацый: у капліцы на могілках і каля магілы;
  3. трэцяя форма мае адну стацыю: у доме памерлага.

5. Першая форма пахавання цалкам адпавядае той, што раней знаходзілася ў Рымскім Рытуале. Гэтая форма звычайна, ва ўсякім разе на вёсцы, мае тры стацыі: у доме памерлага, у касцёле і на могілках, з дзвюма пасярэднімі працэсіямі. Аднак працэсіі, асабліва ў вялікіх гарадах, адбываюцца рэдка, бо з розных меркаванняў яны нязручныя. З іншага боку, з прычыны недахопу духоўных і аддаленасці могілак ад касцёла святары часам не могуць праводзіць стацыі ў доме памерлага і на могілках. З улікам гэтага вернікам рэкамендуецца, пры адсутнасці святара ці дыякана, самастойна прачытаць адпаведныя малітвы і псальмы. Калі гэта немагчыма, стацыі ў доме памерлага і на могілках прапускаюцца.

6. Паводле першай формы стацыя ў касцёле зазвычай складаецца з цэлебрацыі пахавальнай Імшы, якая забаронена толькі ў Пасхальны Трыдуум, у прадпісаныя ўрачыстасці і нядзелі Адвэнту, Вялікага посту і Велікоднага перыяду. Аднак, з пастырскіх меркаванняў, пахаванне можа цэлебравацца без Імшы (якую пры магчымасці ўсё ж трэба цэлебраваць у іншы, зручны дзень). Стацыя ў касцёле заўсёды павінна суправаджацца літургіяй слова з эўхарыстычнай Ахвярай ці без яе. Абрад, які раней называўся «абсалюцыяй» памерлага, у далейшым павінен называцца «апошнім даручэннем і развітаннем».

7. Другая форма пахавання мае дзве стацыі: на могілках, г. зн. у капліцы на могілках, і каля магілы. Для гэтай формы не прадугледжана эўхарыстычная цэлебрацыя. Аднак яна павінна адбыцца без цела памерлага перад або пасля самога пахавання.

8. Пахавальны абрад паводле трэцяй формы павінен праводзіцца ў доме памерлага. Магчыма, у некаторых месцах гэтую форму палічаць непатрэбнай, аднак у некаторых рэгіёнах яна будзе неабходнай. З увагі на розныя акалічнасці тут спецыяльна не агаворваюцца дэталі, аднак падаюцца пэўныя ўказанні, каб і ў гэтым выпадку былі элементы, агульныя з іншымі формамі, напр., у літургіі слова і ў абрадзе апошняга даручэння або развітання. Астатняе могуць вырашыць Канферэнцыі Біскупаў.

9. Калі паводле новага Рымскага Рытуала будуць падрыхтаваныя мясцовыя Рытуалы, Канферэнцыя Біскупаў павінна будзе або захаваць тры формы пахавання, або змяніць іх парадак, або прапусціць тую ці іншую форму. Можа быць, што ў пэўных краінах выкарыстоўваецца выключна адна форма, напр., першая, з трыма стацыямі, якая так і павінна застацца, а астатнія трэба выключыць; у іншых краінах могуць быць неабходнымі ўсе тры формы. Таму Канферэнцыя Біскупаў, улічыўшы асаблівыя абставіны, павінна прыняць адпаведнае рашэнне.

10. Пасля пахавальнай Імшы павінен адбыцца абрад апошняга даручэння і развітання.

Гэты абрад не трэба разумець як нейкае ачышчэнне памерлага (што здзяйсняецца хутчэй праз эўхарыстычную Ахвяру). Падчас яго адбываецца апошняе развітанне, калі хрысціянская супольнасць развітваецца са сваім членам перад вынясеннем яго цела ці яго пахаваннем. Хоць смерць — гэта заўсёды пэўнае разлучэнне, аднак хрысціяне як члены Хрыста складаюць адно ў Хрысце, таму нават смерць не можа іх разлучыць1.

Святар, распачынаючы абрад, спачатку прамаўляе і тлумачыць яго. Пасля захоўвання на працягу пэўнай хвіліны цішыні, адбываецца акрапленне і акаджванне, а таксама спеў на развітанне. Гэты спеў, з належным тэкстам і адпаведнай мелодыяй, усе павінны не толькі спяваць, але і перажываць як кульмінацыю ўсяго абраду.

Абрад апошняга даручэння і развітання можа праводзіцца толькі падчас самога пахавання, г. зн. каля цела памерлага.

11. Падчас усякай цэлебрацыі за памерлых, як пахавальнай, так і агульнай, вялікае значэнне ў абрадзе павінна надавацца чытанням Божага слова, бо яно абвяшчае Пасхальную таямніцу, прыносіць надзею на будучую сустрэчу ў Божым Валадарстве, вучыць поўнай пашане да памерлых і заахвочвае паўсюль даваць сведчанне хрысціянскага жыцця.

12. У Афіцыі за памерлых Касцёл пераважна выкарыстоўвае малітву псальмаў, каб выказаць жалобу і дзейсна падмацаваць веру. Таму пастыры павінны паклапаціцца, каб іх супольнасці прайшлі адпаведную катэхезу прынамсі для больш выразнага і глыбейшага разумення тых псальмаў, якія пададзены для пахавальнай літургіі. Таксама іншыя песні, ужыванне якіх з пастырскіх меркаванняў часта рэкамендуецца ў абрадзе, у першую чаргу павінны быць прасякнуты салодкай і жывой любоўю да Святога Пісання2 і духам літургіі.

13. Таксама ў малітвах хрысціянская супольнасць павінна вызнаваць сваю веру і з пабожнасцю заступацца за памерлых дарослых, каб яны атрымалі ў Богу шчасце. Што датычыць памерлых дзяцей, якія праз хрост атрымалі ўсынаўленне, то мы верым, што яны ўжо дасягнулі гэтага шчасця. За бацькоў гэтых дзяцей і за ўсіх родных гэтых памерлых трэба маліцца, каб у сваёй жалобе яны знайшлі суцяшэнне ў веры.

14. Там, дзе згодна з мясцовым правам, фундацыяй або звычаем Афіцый за памерых зазвычай праводзіцца як падчас пахавання, так і пасля яго, гэты Афіцый можна захаваць, але праводзіць яго трэба годна і пабожна. З улікам умоваў сучаснага жыцця і пастырства замест Афіцыя за памерлых можна праводзіць вігілію або цэлебрацыю Божага слова (№№ 27-29).

14*. Цэлебрацыя пахавання павінна адбывацца для катэхумэнаў, а таксама, згодна з кан. 1183 ККП:

  1. для дзяцей, якія памерлі перад хростам і якіх хацелі пахрысціць бацькі;
  2. для ахрышчаных, якія належаць да іншага Касцёла ці касцёльнай некаталіцкай супольнасці, паводле разважлівага рашэння мясцовага ардынарыя, калі толькі гэта не супярэчыць іх волі і калі адсутнічае іх цэлебрант.

15. Для тых, хто дазволіў крэмацыю свайго цела, трэба правесці абрад хрысціянскага пахавання, калі толькі не будзе вядома, што яны дазволілі крэмацыю пад уплывам супярэчных з хрысціянскімі поглядамі меркаванняў.

Пахаванне адбываецца паводле той формы, якая выкарыстоўваецца ў рэгіёне, аднак трэба ведаць, што Касцёл аддае перавагу звычаю пахавання цела ў зямлі, бо і Пан сам пажадаў быць пахаваным. Пры гэтым трэба пазбягаць небяспекі зняверання і неразумення з боку вернікаў.

Абрады, якія праводзяцца ў капліцы або каля магілы ў гэтым выпадку могуць адбывацца ў самім будынку крэматорыя, а пры адсутнасці іншага прыстасаванага месца нават у зале крэматорыя. Пры гэтым трэба з развагаю пазбягаць небяспекі зняверання і рэлігійнай абыякавасці.

АБАВЯЗКІ І ПАСЛУГІ ПРЫ ПАХАВАННІ

16. Трэба памятаць, што пры цэлебрацыі пахавання пэўны абавязак і паслуга даручаны ўсім, хто належыць да Божага народу: бацькам і родным; тым, хто займаецца пахаваннем; самой хрысціянскай супольнасці і, нарэшце, святару, які як настаўнік веры і слуга суцяшэння ўзначальвае літургічнае дзеянне і цэлебруе Эўхарыстыю.

17. Усе, асабліва святары, павінны памятаць, што, даручаючы памерлых Богу ў пахавальнай літургіі, яны абавязаны падтрымліваць надзею прысутных і ўмацоўваць іх веру ў Пасхальную таямніцу і ўваскрашэнне памерлых так, каб, даючы сведчанне пра адданую любоў Маці Касцёла і несучы суцяшэнне, што вынікае з веры, падтрымліваць вернікаў і не крыўдзіць тых, хто знаходзіцца ў жалобе.

18. Пры падрыхтоўцы і правядзенні пахавання святары павінны з вялікай далікатнасцю ставіцца не толькі да асобы кожнага памерлага і абставін ягонай смерці, але таксама да жалобы яго родных і патрэбаў іх хрысціянскага жыцця. Святары з’яўляюцца для ўсіх слугамі Хрыстовага Евангелля, таму павінны асабліва ўлічваць тое, што на літургічнай цэлебрацыі пахавання могуць прысутнічаць або слухаць Евангелле і некатолікі, а таксама католікі, якія ніколі не прымалі Эўхарыстыі і рэдка ўдзельнічалі ў Імшы, а таксама тыя, хто страціў веру.

19. Пахаванне, за выключэннем Імшы, можа праводзіць дыякан. Калі ёсць пастырская неабходнасць, Канферэнцыя Біскупаў з дазволу Апостальскай Сталіцы можа даручыць гэта і свецкай асобе.

Пры адсутнасці святара ці дыякана рэкамендуецца, каб пры пахаванні паводле першай формы стацыі ў доме памерлага і на могілках, а таксама вігілія пры памерлым праводзіліся свецкімі.

20. Акрамя адрознення ў літургічным абавязку і ў ступені пасвячэння, а таксама пашаны, якая згодна з літургічнымі нормамі належыць грамадзянскім уладам, пры правядзенні пахавання не павінна быць ніякіх прывілеяў у дачыненні да прыватных асоб ні ва ўмовах правядзення пахавання, ні ў цырымоніях, ні ў вонкавай пышнасці3.


ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ ЎВОДЗЯЦЦА КАНФЕРЭНЦЫЯМІ БІСКУПАЎ

21. Згодна з Канстытуцыяй пра святую Літургію (арт. 63b), Канферэнцыям Біскупаў трэба падрыхтаваць у мясцовых Рытуалах раздзел, які будзе адпавядаць гэтаму раздзелу Рымскага Рытуала, і дастасаваць яго да патрэбаў паасобных рэгіёнаў, каб пасля зацвярджэння Апостальскай Сталіцай яны выкарыстоўваліся ў адпаведных рэгіёнах.

Канферэнцыі Біскупаў павінны:

  1. акрэсліць дастасаванні, вызначаныя ў гэтым раздзеле;
  2. старанна і мудра разважыць, што з традыцый і характару асобных народаў неабходна захаваць, а таксама павінны вызначыць іншыя карысныя і неабходныя на іх думку дастасаванні, каб прапанаваць іх Апостальскай Сталіцы і ўвесці з яе згоды;
  3. захаваць ужо існуючыя ўласныя элементы мясцовых Рытуалаў, калі яны адпавядаюць Канстытуцыі пра святую Літургію, або дастасаваць іх;
  4. падрыхтаваць пераклады тэкстаў, каб яны па-сапраўднаму адпавядалі характару розных моваў і культур, і дадаць паўсюль, дзе будзе неабходна, адпаведныя мелодыі да спеву;
  5. пашырыць і дапоўніць уступ, змешчаны ў Рымскім Рытуале, каб цэлебранты цалкам разумелі значэнне абрадаў і належна іх праводзілі;
  6. у выданнях літургічных кніг, падрыхтаваных намаганнямі Канферэнцый Біскупаў, размясціць матэрыял такім чынам, каб ён найбольш адпавядаў пастырскім патрэбам, аднак з таго, што змешчана ў гэтым узорным выданні, нічога нельга прапусціць.

Калі будзе неабходным дадаць рубрыкі або тэксты, то яны павінны адрознівацца ад рубрык і тэкстаў Рымскага Рытуала адпаведнымі тыпаграфскімі знакамі або шрыфтам.

22. Пры падрыхтоўцы мясцовых Рытуалаў Канферэнцыі Біскупаў могуць:

  1. упарадкаваць абрад паводле адной або некалькіх формаў, як указана вышэй у № 9;
  2. калі будзе неабходным, замяніць формулы, пададзеныя ў галоўным абрадзе, іншымі з ліку змешчаных у раздзеле VІ;
  3. усюды, дзе Рымскі Рытуал падае некалькі формул на выбар, дадаць таксама іншыя формулы (паводле нормы № 21. 6);
  4. вырашыць, ці даручаць свецкім цэлебрацыю пахавання (пар. вышэй, № 19);
  5. вырашыць ці прапускаць акрапленне і акаджванне, ці замяніць іншым абрадам там, дзе ёсць пастырская неабходнасць;
  6. вызначыць для абраду пахавання той літургічны колер, які будзе адпавядаць традыцыі дадзенага народу і які не будзе абражаць чалавечага болю, але паказваць хрысціянскую надзею, асветленую Пасхальнай таямніцай.

АБАВЯЗАК СВЯТАРОЎ У ПАДРЫХТОЎЦЫ І ПРАВЯДЗЕННІ ЦЭЛЕБРАЦЫІ

23. Святар, з увагі на розныя абставіны і выслухаўшы просьбы сям’і і супольнасці, павінен ахвотна выкарыстоўваць прапанаваныя ў абрадзе магчымасці.

24. Абрад, пададзены для кожнай формы, апісваецца так, каб яго было проста праводзіць; аднак шмат тэкстаў падаецца на выбар. Напрыклад:

  1. у залежнасці ад абставін кожнай цэлебрацыі ўсе тэксты наогул можна замяняць іншымі ў паразуменні з супольнасцю і сям’ёй, каб яны сапраўды былі карыснымі;
  2. некаторыя элементы не з’яўляюцца абавязковымі, але могуць дадавацца на выбар, як, напрыклад, малітвы за засмучаных у доме памерлага;
  3. згодна з літургічнай традыцыяй даецца вялікая свабода выбару тэкстаў, пададзеных для працэсій;
  4. калі псальм, які пададзены або рэкамендаваны з літургічных меркаванняў, можа стварыць пэўную пастырскую складанасць, падаецца на выбар іншы, якім трэба замяніць папярэдні. Акрамя таго, можна прапусціць той ці іншы верш у псальме, які з пастырскіх меркаванняў будзе здавацца менш адпаведным;
  5. тэксты малітваў заўсёды падаюцца ў адзіночным ліку, г. зн. за аднаго памерлага. Таму ў асобных выпадках трэба будзе змяніць род і лік. Так, напрыклад, словы слуга Твой пры неабходнасці трэба замяніць на слуга Твая або слугі Твае і г. д.;
  6. у малітвах радкі, узятыя ў дужкі, можна прапусціць.

25. Належнае і годнае правядзенне пахавання, як і ўсё святарскае служэнне ў дачыненні да памерлых, прадугледжвае арганічнае разуменне хрысціянскай таямніцы і пастырскага абавязку.

Між іншым, абавязкам святара з’яўляецца:

  1. падтрымліваць хворых і паміраючых, як указана ў адпаведным раздзеле Рымскага Рытуала;
  2. праводзіць катэхезу пра значэнне хрысціянскай смерці;
  3. шчыра суцяшаць родных памерлага, дапамагаючы ў балючым смутку і, наколькі магчыма, з дабрынёй падтрымліваць іх і разам з імі падрыхтаваць годную цэлебрацыю пахавання, выкарыстаўшы дазволеныя магчымасці, пададзеныя ў абрадзе;
  4. адпаведна сумяшчаць літургію за памерлых з усім літургічным жыццём парафіі і пастырскім служэннем.
  1. Пар. Simeon Thessalonic, De ordine sepulturae: P. G. 155, 685 B.
  2. Пар. Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, 24.
  3. Пар. Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, 32.

Паводле catholic.by

Парадак цэлебрацыі сужэнства

УВОДЗІНЫ

І. ЗНАЧЭННЕ І ГОДНАСЦЬ САКРАМЭНТУ СУЖЭНСТВА

1. Сужэнскі саюз, праз які мужчына і жанчына ўтвараюць паміж сабою супольнасць на ўсё жыццё1, набывае сэнс і моц ад акту стварэння, але, будучы сакрамэнтам Новага Запавету, ён уздымаецца дзеля хрысціянаў да вышэйшай годнасці.

2. Сужэнства ўзнікае праз сужэнскі саюз, г. зн. праз неадменную згоду сужэнцаў, у якой яны свабодна аддаюць і прымаюць узаемна адно аднаго. Такая асаблівая супольнасць мужчыны і жанчыны і дабро дзяцей патрабуюць поўнай вернасці сужэнцаў і непарыўнага адзінства іх сувязі2.

3. Па сваёй натуры само сужэнства і сужэнскае каханне маюць на мэце нараджэнне і выхаванне патомства, дасягаючы ў гэтым як бы сваёй вяршыні3, бо дзеці сапраўды з’яўляюцца найкаштоўнейшым дарам сужэнства і найбольш прычыняюцца да дабра саміх бацькоў.

4. Цесная супольнасць жыцця і кахання, у якой сужэнцы «ўжо не двое, але адно цела»4, заснаваная Богам Стварыцелем, кіруецца ўласнымі законамі і атрымала такое благаслаўленне, якога не змагла знішчыць віна першароднага граху5. Таму гэтая святая сувязь залежыць не ад людской волі, а ад таго, хто заснаваў сужэнства і пажадаў адарыць яго асаблівымі дабротамі і заданнямі6.

5. Хрыстус Пан, аднаўляючы стварэнне і ствараючы ўсё наноў7, вярнуў сужэнству першасны воблік і святасць, каб тое, што злучыў Бог, чалавек не разлучаў8. Для выразнага выяўлення непарушнасці сужэнскай дамовы і аднаўлення яе на ўзор свайго запавету з Касцёлам, Ён узняў яе да годнасці сакрамэнту9.

6. Сваёй прысутнасцю Езус прынёс благаслаўленне і радасць на вяселле ў Кане, калі ператварыў ваду ў віно, прадвяшчаючы гэтым час новага і вечнага запавету: «Як калісьці Бог выйшаў насустрач свайму народу з запаветам любові і вернасці, так і цяпер Збаўца»10 з’яўляецца Абраннікам для Касцёла, сваёй абранніцы, здзяйсняючы з ёй запавет у сваёй Пасхальнай таямніцы.

7. Праз хрост, а менавіта сакрамэнт веры, мужчына і жанчына раз і назаўсёды далучаюцца да запавету Хрыста з Касцёлам, так што іх сужэнская супольнасць ахопліваецца любоўю Хрыста і надзяляецца моцай Яго ахвяры11. З гэтай новай годнасці вынікае, што сапраўднае сужэнства ахрышчаных заўсёды з’яўляецца сакрамэнтам12.

8. У гэтым сакрамэнце хрысціянскія сужэнцы выяўляюць таямніцу еднасці і плоднай любові Хрыста і Касцёла і ўдзельнічаюць у ёй13. Таму ў сужэнскім жыцці, у прыняцці і выхаванні патомства яны дапамагаюць адно аднаму ісці да святасці і маюць сваё месца і свой асаблівы дар у народзе Божым14.

9. Праз гэты сакрамэнт Дух Святы чыніць так, што як Хрыстус палюбіў Касцёл і аддаў сябе самога за яго15, гэтак і хрысціянскія сужэнцы, роўныя ў годнасці, узаемнай адданасцю і непадзельнай любоўю, якая бруіць з крыніцы Божай любові, павінны жывіць і аберагаць сваё сужэнства, яднаючы разам Божае і чалавечае, у радасці і нягодах павінны заставацца вернымі целам і душою16, адкідваючы ўсялякую здраду і развод17.

10. Сапраўднае шанаванне сужэнскага кахання і ўвесь сэнс сямейнага жыцця скіраваныя на тое, каб хрысціянскія сужэнцы, не забываючыся пра іншыя мэты сужэнства, былі рашуча настроеныя супрацоўнічаць з любоўю Стварыцеля і Збаўцы, які праз іх бесперапынна памнажае і ўзбагачае сваю сям’ю18. Таму, давяраючы Божаму Провіду і выхоўваючы ў сабе дух ахвярнасці19, яны славяць Стварыцеля і імкнуцца да дасканаласці ў Хрысце, калі з высакароднай чалавечай і хрысціянскай адказнасцю выконваюць абавязак нараджэння патомства20.

11. Бог, які паклікаў нарачоных да сужэнства, надалей кліча іх у сужэнстве21. Тыя, хто заключае сужэнства ў Хрысце, могуць з вераю ў слова Божае плённа здзяйсняць таямніцу еднасці Хрыста і Касцёла, сумленна жыць і адкрыта сведчыць пра яе перад усімі. Сужэнства ў святле веры, пажаданае, падрыхтаванае, здзейсненае і ўведзенае ў штодзённае жыццё, – гэта тое, «што Касцёл злучае, ахвяра ўмацоўвае, благаслаўленне запячатвае, анёлы абвяшчаюць, а Айцец зацвярджае… Якая ж цудоўная пара вернікаў адной надзеі, аднаго ладу жыцця і аднолькавага служэння! Абое – дзеці аднаго Айца, абое – слугі, і няма падзелу ні ў душы, ні ў целе. Сапраўды, гэта двое ў адным целе, дзе адно цела і адзін дух»22.


ІІ. АБАВЯЗКІ І ПАСЛУГІ

12. Падрыхтоўка і цэлебрацыя сужэнства, што датычыць у першую чаргу саміх будучых сужэнцаў і іх сям’і, з пастаральнага і літургічнага пункту гледжання належыць да біскупа, пробашча і ягоных вікарыяў, а ў пэўнай ступені да ўсёй касцёльнай супольнасці23.

13. Беручы пад увагу пастырскія нормы ці ўказанні, магчыма ўстаноўленыя Канферэнцыямі Біскупаў у справе падрыхтоўкі нарачоных да сужэнства і пастырскай апекі над ім, цэлебрацыяй і пастырствам сужэнстваў ва ўсёй дыяцэзіі павінен кіраваць біскуп, несучы дапамогу вернікам, дзякуючы якой сужэнскі стан захоўвае хрыс¬ціянскі дух і ідзе да дасканаласці24.

14. Пастыры павінны клапаціцца, каб такая дапамога аказвалася перш за ўсё ва ўласнай касцёльнай супольнасці:

  1. праз прапаведванне і катэхезу, адпаведна дастасаваную да дзяцей, моладзі і дарослых, у тым ліку і з выкарыстаннем сродкаў масавай камунікацыі, дзеля павучэння вернікаў аб значэнні хрысціянскага сужэнства, абавязках сужэнцаў і хрысціянскіх бацькоў;
  2. праз асабістую падрыхтоўку да заключэння сужэнства будучыя сужэнцы вучацца святасці іх новага стану і яго абавязкам;
  3. праз плённую цэлебрацыю літургіі сужэнства, якая павінна паказваць, што сужэнцы выяўляюць таямніцу еднасці і плоднай любові паміж Хрыстом і Касцёлам і ўдзельнічаюць у ёй;
  4. праз падтрымку сужэнцаў, каб яны верна захоўвалі і бераглі сужэнскі саюз, і ішлі да ўсё больш дасканалага і святога жыцця ў сям'і25.

15. Для належнай падрыхтоўкі сужэнства трэба мець дастаткова часу, пра што належыць загадзя паведаміць нарачоным.

16. Пастыры, кіруючыся любоўю Хрыста, няхай возьмуць нарачоных пад сваю апеку, каб перш за ўсё захаваць і ўмацаваць іх веру, бо сакрамэнт сужэнства прадугледжвае веру і патрабуе яе26.

17. Нагадаўшы нарачоным асноўныя элементы хрысціянскага вучэння, пра якія сказана вышэй (№№ 1-11), належыць павучыць іх пра сужэнства і сям’ю, пра сакрамэнт і яго абрады, малітвы і чытанні так, каб яны маглі свядома і плённа яго здзейсніць.

18. Католікі, якія яшчэ не прынялі сакрамэнту канфірмацыі, перад заключэннем сужэнства павінны дзеля дапаўнення хрысціянскага ўтаямнічання прыняць яго, калі толькі гэта не будзе вельмі складаным. Нарачоным варта параіць, каб у час падрыхтоўкі да сакрамэнту сужэнства яны прынялі сакрамэнт пакаяння, калі гэта патрэбна, і прыступілі да Найсвяцейшай Эўхарыстыі, асабліва на самой цэлебрацыі сужэнства27.

19. Перад заключэннем сужэнства трэба пераканацца, што нічога не перашкаджае яго сапраўднай і годнай цэлебрацыі28.

20. У час падрыхтоўкі, беручы пад увагу разуменне народам сужэнства і сям’і, пастыры павінны старацца растлумачыць у святле веры ўзаемнае і сапраўднае каханне паміж нарачонымі. Узрастанню жывой веры і плоднага кахання паміж імі, накіраванага на стварэнне хрысціянскай сям’і, могуць спрыяць таксама тыя элементы, якіх патрабуе права для сапраўднага і годнага заключэння сужэнства.

21. Калі ж, нягледзячы на ўсе намаганні, нарачоныя адкрыта і выразна сведчаць, што адкідаюць усё тое, да чаго імкнецца Касцёл, які цэлебруе сужэнства ахрышчаных, пастыр не можа дапусціць іх да цэлебрацыі. Нават успрымаючы гэта з жалем, ён павінен прызнаць сам факт і давесці да ведама зацікаўленых, што ў такіх абставінах перашкоду для цэлебрацыі, якой яны жадаюць, чыніць не Касцёл, а яны самі29.

22. У справе сужэнства нярэдка здараюцца асаблівыя выпадкі: напрыклад, сужэнства, у якім адзін з бакоў ахрышчаны, але не католік, катэхумэн, неахрышчаны або выразна не прымае каталіцкай веры. Пастыры павінны мець на ўвазе прадпісанні Касцёла для такіх выпадкаў і, калі неабходна, звяртацца да кампетэнтных духоўных уладаў.

23. Пажадана, каб той жа самы прэзбітэр рыхтаваў нарачоных, прамаўляў гамілію на цэлебрацыі сакрамэнту, прымаў згоду сужэнцаў, а таксама цэлебраваў Імшу.

24. З дазволу пробашча ці мясцовага ардынарыя, цэлебрацыяй сакрамэнту ўключна з благаслаўленнем сужэнцаў можа кіраваць таксама дыякан30.

25. Там, дзе няма святароў і дыяканаў, дыяцэзіяльны біскуп на падставе станоўчага рашэння Канферэнцыі Біскупаў і з дазволу Апостальскай Сталіцы можа даручыць свецкім асобам асіставаць пры заключэнні сужэнства. Выбіраецца адпаведны свецкі, які можа правесці падрыхтоўку нарачоных і належна здзейсніць літургію сужэнства31. Ён пытаецца пра згоду нарачоных і ад імя Касцёла яе прымае32.

26. Іншыя свецкія могуць розным спосабам удзельнічаць у духоўнай падрыхтоўцы нарачоных і ў самой цэлебрацыі абраду. Уся хрысціянская супольнасць павінна супрацоўнічаць дзеля сведчання веры і аб’яўлення свету любові Хрыста.

27. Сужэнства цэлебруецца ў парафіі нарачонага ці нарачонай або, з дазволу ўласнага ардынарыя ці ўласнага пробашча, у іншым месцы33.


ІІІ. ЦЭЛЕБРАЦЫЯ СУЖЭНСТВА

ПАДРЫХТОЎКА

28. Паколькі сужэнства ўстаноўлена для памнажэння і асвячэння Божага народу, яго цэлебрацыя мае эклезіяльнае значэнне, што робіць пажаданым удзел у ёй парафіяльнай супольнасці, прынамсі некаторых яе прадстаўнікоў. Беручы пад увагу мясцовыя звычаі і ў залежнасці ад абставінаў, можна адначасова цэлебраваць некалькі сужэнстваў; цэлебрацыя сакрамэнту можа адбыцца таксама на нядзельным сходзе вернікаў.

29. Саму цэлебрацыю сакрамэнту трэба старанна падрыхтаваць, наколькі гэта магчыма, разам з нарачонымі. Звычайна сужэнства цэлебруецца падчас Імшы. Але пробашч, беручы пад увагу пастырскія патрэбы, а таксама ступень удзелу нарачоных і прысутных у жыцці Касцёла, павінен вырашыць, як лепш правесці цэлебрацыю сужэнства, на Імшы ці па-за ёй34. Калі да таго схіляюць абставіны, разам з нарачонымі выбіраюцца чытанні са Святога Пісання, якія будуць тлумачыцца ў гаміліі, а таксама форма, у якой яны выказваюць узаемную згоду, формулы благаслаўлення пярсцёнкаў і благаслаўлення сужэнцаў, інтэнцыі агульнай малітвы і спевы. Апрача таго, неабходна ўжываць прадугледжаныя ў абрадзе тэксты на выбар, а таксама зважаць на мясцовыя звычаі, якія паводле абставінаў можна захаваць.

30. Спевы павінны адпавядаць абраду сужэнства і выяўляць веру Касцёла. Асабліва трэба звярнуць увагу на значэнне рэспансарыйнага псальма ў літургіі слова. Сказанае пра спевы датычыць таксама выбару музычных твораў.

31. Святочны характар цэлебрацыі сужэнства павінен таксама належным чынам выяўляцца ў аздабленні касцёла. Але мясцовым ардынарыям неабходна дбаць пра тое, каб апрача той пашаны, якая згодна з літургічнымі прадпісаннямі належыць свецкім уладам, не аддавалася ніякая перавага прыватным асобам ці грамадскаму становішчу35.

32. Калі сужэнства цэлебруецца ў дзень, які мае пакаяльны характар, асабліва ў перыяд Вялікага посту, пробашч павінен нагадаць нарачоным, каб яны мелі на ўвазе асаблівы характар гэтага дня. Увогуле нельга цэлебраваць сужэнства ў Вялікую пятніцу Мукі Пана і ў Вялікую суботу.


ВЫБАР ЦЭЛЕБРАЦЫІ АБРАДУ

33. Пры цэлебрацыі сужэнства падчас Імшы ўжываецца абрад, апісаны ў раздзеле І. Калі сужэнства цэлебруецца па-за Імшой, абрад адбываецца пасля літургіі слова, паводле раздзела ІІ.

34. Калі сужэнства цэлебруецца падчас Імшы, ужываецца фармуляр абрадавай Імшы Пры заключэнні сужэнства і літургічныя шаты белага або святочнага колеру. Калі ж прыпадаюць дні, пералічаныя ў №№ 1-4 табліцы літургічных дзён, цэлебруецца Імша з дня з уласнымі чытаннямі, з захаваннем у ёй благаслаўлення сужэнцаў і, пры неабходнасці, формулы заключнага благаслаўлення.

Аднак у перыяд Нараджэння Пана і ў Звычайны перыяд, калі сужэнства цэлебруецца на нядзельнай Імшы з удзелам парафіяльнай супольнасці, цэлебруецца Імша з нядзелі.

Літургія слова, дастасаваная да цэлебрацыі сужэнства, мае вялікае значэнне для катэхезы. У ёй трэба сказаць пра сакрамэнт і пра абавязкі сужэнцаў. Калі нельга цэлебраваць Імшу Пры заключэнні сужэнства, можна ўзяць адно з чытанняў, прадугледжаных для цэлебрацыі сужэнства (№№ 179-222).

35. У цэлебрацыі сужэнства павінны быць выразна падкрэслены галоўныя элементы, а менавіта: літургія слова, у якой паказваецца значэнне хрысціянскага сужэнства ў гісторыі збаўлення, яго мэты і абавязкі ў асвячэнні сужэнцаў і дзяцей; згода бакоў, пра якую пытаецца і якую прымае асістэнт; урачыстая малітва, у якой просяць Божага благаслаўлення для нарачоных; нарэшце, эўхарыстычная Камунія абоіх сужэнцаў і прысутных, якая асаблівым чынам умацоўвае іх любоў і вядзе іх да яднання з Панам і бліжнімі36.

36. Калі заключаецца сужэнства паміж асобай каталіцкага веравызнання і ахрышчаным некатолікам, неабходна здзейсніць абрад сужэнства па-за Імшой (№№ 79-117). Калі да таго схіляюць абставіны і са згоды мясцовага ардынарыя можна выкарыстоўваць абрад цэлебрацыі сужэнства падчас Імшы (№№ 45-78); што датычыць дапушчэння некаталіцкага боку да эўхарыстычнай Камуніі, належыць захоўваць нормы, прынятыя для розных сітуацый37. Калі сужэнства заключаецца паміж каталіцкім бокам і катэхумэнам або нехрысціянінам, трэба выкарыстоўваць абрад, які падаецца ніжэй (№№ 152-178), са зменамі, прадугледжанымі для розных сітуацый.

37. Хоць пастыры з’яўляюцца слугамі Евангелля Хрыста для ўсіх, аднак асаблівую ўвагу яны павінны звярнуць на тых католікаў і некатолікаў, якія ніколі або амаль ніколі не ўдзельнічалі ў цэлебрацыі сужэнства і ў Эўхарыстыі. Гэтая пастырская норма датычыць перадусім саміх нарачоных.

38. Калі сужэнства цэлебруецца падчас Імшы, апрача таго, што патрэбна для цэлебрацыі Імшы, у прэзбітэрыі неабходна падрыхтаваць кнігу Парадак цэлебрацыі сужэнства і пярсцёнкі для нарачоных. Таксама належыць, пры неабходнасці, падрыхтаваць начынне з асвячанай вадой, крапіла і келіх адпаведнай велічыні для Камуніі ў дзвюх постацях.


ІV. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ ЗРАБІЦЬ КАНФЕРЭНЦЫІ БІСКУПАЎ

39. Канферэнцыі Біскупаў, на моцы Канстытуцыі пра святую Літургію38, могуць дастасоўваць гэты Рымскі Рытуал да звычаяў і патрэбаў асобных краін. Пасля зацвярджэння Апостальскай Сталіцай яго можна будзе выкарыстоўваць у гэтых краінах.

40. Канферэнцыям Біскупаў належыць:

  1. Вызначыць дастасаванні, пра якія гаворыцца ніжэй (№№ 41-44).
  2. Дастасаваць і дапоўніць, калі гэта неабходна, Уводзіны Рымскага Рытуала ў № 36 і наступных (Выбар цэлебрацыі абраду), каб паспрыяць свядомаму і актыўнаму ўдзелу вернікаў.
  3. Падрыхтаваць пераклады тэкстаў такім чынам, каб яны сапраўды адпавядалі характару розных моў і духу розных культур, і дадаць, дзе трэба, да тэкстаў мелодыі.
  4. Пры падрыхтоўцы выданняў укладаць матэрыял такім чынам, які будзе здавацца больш прыдатным для пастырскіх патрэбаў.

41. Пры падрыхтоўцы дастасаванняў, неабходна мець на ўвазе наступнае:

  1. Можна дастасоўваць або, пры неабходнасці, дапаўняць формулы Рымскага Рытуала (таксама пытанні перад выказваннем згоды і самі словы згоды).
  2. Паколькі Рымскі Рытуал падае некалькі формул на выбар, дазваляецца дадаць іншыя формулы такога ж характару.
  3. Можна дастасаваць парадак частак, захаваўшы пры гэтым структуру абраду сакрамэнту. Калі будзе здавацца мэтазгодным, можна прапусціць пытанні перад выказваннем згоды, але абавязкова трэба захаваць звычай, каб асістэнт пытаўся пра згоду бакоў і прымаў яе.
  4. Калі гэтага патрабуюць пастырскія меркаванні, можна вырашыць, каб заўсёды задавалася пытанне пра згоду бакоў.
  5. Пасля перадавання пярсцёнкаў, згодна з мясцовым звычаем, можа адбывацца або каранаванне нявесты або вэляцыя нарачоных.
  6. Там, дзе падаванне рук або благаслаўленне і перадаванне пярсцёнкаў не адпавядае народнай традыцыі, можна прапусціць гэтыя абрады або замяніць іншымі.
  7. Старанна і ўдумліва трэба разважыць, што можна прыняць з традыцый і звычаяў асобных народаў.

42. Апроч таго, кожная Канферэнцыя Біскупаў згодна з нормаю Канстытуцыі пра святую Літургію (арт. 63б) можа падрыхтаваць уласны абрад сужэнства, дастасаваны да народных і мясцовых звычаяў, і атрымаць адпаведнае зацвярджэнне Апостальскай Сталіцы. Абавязкова трэба захаваць звычай, каб асістэнт пытаўся пра згоду бакоў і яе прымаў39, а таксама, каб удзяляў благаслаўленне сужэнцам40.

Таксама на пачатку ўласнага абраду трэба змясціць Уводзіны, якія ёсць у Рымскім Рытуале41, за выключэннем таго, што адносіцца да выкарыстання абраду.

43. Са звычаяў і спосабаў заключэння сужэнства ў тых народаў, якія толькі цяпер прымаюць Евангелле, належыць добразычліва разгледзець і, наколькі гэта магчыма, захаваць, а нават прыняць у саму літургію ўсё годнае і не звязанае непарыўна з забабонамі і аблудамі, але каб гэта адпавядала сапраўднаму і аўтэнтычнаму духу літургіі42.

44. Абрады сужэнства, калі згодна са звычаем пэўных народаў яны адбываюцца ў дамах і нават на працягу некалькіх дзён, неабходна дастасаваць да хрысціянскага духу і літургіі. У гэтым выпадку Канферэнцыя Біскупаў, з улікам пастырскіх патрэбаў народаў, можа вырашыць, каб абрад сакрамэнту мог цэлебравацца дома.

  1. C.I.C., can. 1055, § 1.
  2. Пар. Conc. Vat. II, Const. Gaudium et spes, 48.
  3. Пар. тамсама.
  4. Мц 19, 6.
  5. Пар. благаслаўленне сужэнцаў.
  6. Пар. Conc. Vat. II, Const. Gaudium et spes, 48.
  7. Пар. 2 Кар 5, 17.
  8. Пар. Мц 19, 6.
  9. Пар. Conc. Vat. II, Const. Gaudium et spes, 48.
  10. Тамсама.
  11. Пар. Ioannes Paulus II, Adhortatio Apostolica Familiaris consortio, n. 13: A.A.S. 74 (1982) 95; пар. Conc. Vat. II, Const. Gaudium et spes, 48.
  12. Пар.C.I.C., can. 1055, § 2.
  13. Пар. Эф 5, 25.
  14. Пар. 1 Кар 7, 7; Conc. Vat. II, Const. Lumen gentium, 11.
  15. Пар. Эф 5, 25.
  16. Пар. Conc. Vat. II, Const. Gaudium et spes, 48.50.
  17. Пар. тамсама, 49.
  18. Пар. тамсама, 50.
  19. Пар. 1 Кар 7, 5.
  20. Пар. Conc. Vat. II, Const. Gaudium et spes, 50.
  21. Пар. Ioannes Paulus II, Adhortatio Apostolica Familiaris consortio, n. 51: A.A.S. 74 (1982) 143.
  22. Tertullianus, Ad uxorem, II, VIII: CCL I, 393.
  23. Пар. Ioannes Paulus II, Adhortatio Apostolica Familiaris consortio, n. 66: A.A.S. 74 (1982) 159-162.
  24. Пар. тамсама; пар. C.I.C., cann. 1063-1064.
  25. Пар. C.I.C., can. 1063.
  26. Пар. Conc. Vat. II, Const. Sacrosanctum Concilium, 59.
  27. Пар. C.I.C., can. 1065.
  28. Пар. тамсама, can. 1066.
  29. Пар. Ioannes Paulus II, Adhortatio Apostolica Familiaris consortio, n. 68: A.A.S. 74 (1982) 165.
  30. Пар. C.I.C., can. 1111.
  31. Пар. тамсама, can. 1112, § 2.
  32. Пар. тамсама, can. 1108, § 2.
  33. Пар. тамсама, can. 1115.
  34. Пар. Conc. Vat. II, Const. Sacrosanctum Concilium, 78.
  35. Пар. тамсама, 34.
  36. Пар. Conc. Vat. II, Decr. Apostolicam actuositatem, 3; Const. Lumen gentium, 12.
  37. Пар. C.I.C., can. 844.
  38. Пар. Conc. Vat. II, Const. Sacrosanctum Concilium, 37-40. 63б.
  39. Пар. Conc. Vat. II, Const. Sacrosanctum Concilium, 77
  40. Пар. тамсама, 78.
  41. Пар. тамсама, 63б.
  42. Пар. тамсама, 37.

Паводле catholic.by

Хрысціянскае ўтаямнічанне

Спампаваць у фармаце: ( .rtf ) ( .docx ) ( .pdf )

1. Людзі, вызваленыя ад улады цемры праз сакрамэнты хрысціянскага ўтаямнічання, разам з Хрыстом памерлыя, разам з Ім пахаваныя і ўваскрэшаныя, прымаюць Духа ўсынаўлення і разам з усім народам Божым здзяйсняюць успамін смерці і змёртвыхпаўстання Пана1.

2. Праз хрост ужыўленыя ў Хрыста, яны становяцца народам Божым і, атрымаўшы адпушчэнне ўсіх грахоў, вырваныя з улады цемры, пераходзяць у стан усыноўленых дзяцей2. Стаўшы новым стварэннем праз адраджэнне з вады і Духа Святога, яны называюцца і з’яўляюцца сынамі Божымі3. Пазначаныя дарам таго ж Духа ў канфірмацыі, яны яшчэ больш дасканала становяцца падобнымі да Пана і напаўняюцца Духам Святым, каб, несучы сведчанне пра Яго свету, як найхутчэй давесці да паўнаты Цела Хрыста4. Затым, беручы ўдзел у эўхарыстычным сходзе, яны спажываюць Цела Сына Чалавечага і п’юць Яго Кроў, каб атрымаць жыццё вечнае5 і выявіць адзінства народа Божага; а ахвяруючы сябе разам з Хрыстом, бяруць удзел ва ўсеагульнай ахвяры, якою з’яўляецца сама супольнасць адкупленых6, складзеная ў ахвяру Богу Найвышэйшым Святаром. Яны просяць таксама, каб праз больш поўнае дзеянне Духа Святога ўвесь чалавечы род прыйшоў да адзінства сям’і Божай7. Такім чынам тры сакрамэнты хрысціянскага ўтаямнічання спалучаюцца паміж сабою так, каб давесці да поўнай сталасці Хрыстовых вернікаў, якія спаўняюць у свеце і ў Касцёле пасланніцтва, даручанае ўсяму хрысціянскаму народу8.


І. ГОДНАСЦЬ ХРОСТУ

3. Хрост, дзверы да жыцця і Валадарства Божага, з’яўляецца першым сакрамэнтам новага права, які Хрыстус даў усім, каб мелі жыццё вечнае9, а затым разам з Евангеллем даверыў свайму Касцёлу, калі наказаў апосталам: «Ідзіце і навучайце ўсе народы, хрысцячы іх у імя Айца і Сына, і Духа Святога»10. Таму хрост перш за ўсё з’яўляецца сакрамэнтам той веры, у якой людзі, асветленыя ласкаю Духа Святога, даюць адказ на Евангелле Хрыста. Таму Касцёл лічыць сваім даўнім і асноўным абавязкам заахвочваць усіх: і катэхуменаў, і бацькоў тых дзяцей, якія атрымліваюць хрост, і хросных да той сапраўднай і дзейснай веры, у якой, трымаючыся Хрыста, яны заключаюць альбо пацвярджаюць дамову Новага Запавету. Менавіта на гэта скіраванае як пастырскае навучанне катэхуменаў і падрыхтоўка бацькоў, так і літургія слова Божага, а таксама вызнанне веры падчас хросту.

4. Апрача таго хрост — гэта сакрамэнт, праз які людзі далучаюцца да супольнасці Касцёла і разам будуюцца на жыллё Божае ў Духу Святым11, становяцца каралеўскім святарствам і людам святым12. Хрост — гэта таксама сакрамэнтальная повязь адзінства, якая яднае ўсіх, хто ім пазначаны13. Дзеля таго нязменнага ўздзеяння, якое выяўляе сам абрад сакрамэнту ў лацінскай літургіі, калі ў прысутнасці народа Божага ахрышчаных намашчаюць хрызмам, хрост павінен быць у найвышэйшай пашане ва ўсіх хрысціянаў, і яго нікому нельга паўтараць, калі ён як сапраўдны быў удзелены нават адлучанымі братамі.

5. Водная купель у слове жыцця14 — бо менавіта гэта і ёсць хрост — абмывае людзей ад усялякай заганы граху як першароднага, так і асабістага і чыніць іх удзельнікамі Божай натуры15 і ўсыноўленымі дзецьмі16, бо хрост, як абвяшчаецца ў малітвах благаслаўлення вады, з’яўляецца купеллю адраджэння17 сыноў Божых, даючы ім нараджэнне звыш. Закліканне Найсвяцейшай Тройцы над тымі, хто прымае хрост, чыніць тое, што пазначаныя Яе імем прысвячаюцца Ёй і ўваходзяць у лучнасць з Айцом і Сынам, і Духам Святым. Да гэтага галоўнага абраду падрыхтоўваюць і вядуць біблійныя чытанні, малітва супольнасці і патройнае вызнанне веры.

6. Хрост у значнай ступені пераўзыходзіць ачышчэнні, прадпісаныя Старым Запаветам, бо дае гэтыя вынікі моцаю таямніцы мукі і змёртвыхпаўстання Пана. А тыя, хто прымае хрост, з’яднаныя з Хрыстом падабенствам Яго смерці і пахаваныя разам з Ім у смерць18, таксама ў Ім вяртаюцца да жыцця і разам з Ім уваскрасаюць19. Бо ў хросце ўшаноўваецца і здзяйсняецца нішто іншае, як пасхальная таямніца, паколькі ў ім людзі пераходзяць ад смерці граху да жыцця. Таму ў абрадзе хросту, асабліва калі ён адбываецца ў Пасхальную вігілію ці ў нядзелю, павінна ззяць радасць змёртвыхпаўстання.


ІІ. АБАВЯЗКІ І ПАСЛУГІ ПРЫ ЎДЗЯЛЕННІ ХРОСТУ

7. Падрыхтоўка да хросту і хрысціянскае навучанне найбольш датычыць народа Божага, г. зн. Касцёла, які перадае і ўмацоўвае веру, прынятую ад апосталаў. Праз служэнне Касцёла Святы Дух кліча дарослых да Евангелля, а дзеці прымаюць хрост і выхоўваюцца ў веры таго ж Касцёла. Таму вельмі важна, каб ужо ў падрыхтоўцы да хросту са святарамі і дыяканамі супрацоўнічалі катэхеты ды іншыя свецкія людзі. Апрача таго, вельмі пажадана, каб пры ўдзяленні хросту народ Божы быў прадстаўлены не толькі хроснымі, бацькамі і блізкімі, але таксама, наколькі гэта магчыма, сябрамі і членамі сям’і, суседзямі ды іншымі прадстаўнікамі мясцовага Касцёла. Усім належыць браць чынны ўдзел, каб выявіць супольную веру і супольную радасць, з якою новаахрышчаныя прымаюцца ў Касцёл.

8. Згодна з найстаражытнейшым звычаем Касцёла, дарослы не можа быць дапушчаны да хросту без хроснага, абранага з хрысціянскай супольнасці, які павінен дапамагаць яму прынамсі ў апошняй падрыхтоўцы да прыняцця сакрамэнту, а пасля хросту клапаціцца, каб ён трываў у веры і ў хрысціянскім жыцці. На хросце дзіцяці таксама павінен прысутнічаць хросны, які тады прадстаўляе і сям’ю прымаючага хрост, пашыраную духоўна, і Касцёл, нашую Маці, а пры неабходнасці павінен дапамагаць бацькам у тым, каб дзіця прыйшло да вызнавання веры і выяўляла яе сваім жыццём.

9. Хросны бярэ ўдзел прынамсі ў апошніх абрадах катэхуменату і ў самім удзяленні хросту, каб пацвердзіць веру прымаючага хрост дарослага альбо каб разам з бацькамі вызнаць веру Касцёла, у якой прымае хрост дзіця.

10. Апрача таго, з душпастырскіх меркаванняў хросны, выбраны катэхуменам ці сям’ёю, павінен мець такія якасці, якія дазволілі б яму выконваць узгаданыя ў № 9 літургічныя чыннасці. Ім можа быць той, хто:

  1. быў вызначаны самім прымаючым хрост ці яго бацькамі, альбо тым, хто іх замяняе, альбо, калі іх няма, пробашчам ці іншым служыцелем, а таксама мае адпаведныя якасці і жаданне выконваць гэты абавязак;
  2. дастаткова сталы для спаўнення гэтага абавязку; гэта значыць, што ён мае поўных шаснаццаць гадоў, калі толькі дыяцэзіяльным біскупам не будзе ўстаноўлены іншы ўзрост, альбо пробашчам ці іншым служыцелем з важнай прычыны не будзе зроблена выключэнне;
  3. прыняў тры сакрамэнты хрысціянскага ўтаямнічання: хрост, канфірмацыю і Эўхарыстыю і вядзе жыццё, згоднае з вераю і абавязкам, які ён прымае на сябе;
  4. не з’яўляецца бацькам ці маці прымаючага хрост;
  5. з’яўляецца адным хросным ці адною хроснаю, хоць таксама можа быць і хросная маці, і хросны бацька;
  6. належыць да каталіцкага Касцёла і права не забараняе яму спаўняць гэты абавязак. Той, хто ахрышчаны і прыналежыць да эклезіяльнай, але не каталіцкай супольнасці, можа быць дапушчаны толькі ў якасці сведкі хросту19 і толькі, калі хросным (хроснаю) будзе каталік (каталічка). Што датычыць адлучаных братоў з усходніх Цэркваў, належыць браць пад увагу асаблівыя прадпісанні для ўсходніх Цэркваў.

11. Звычайна хрост удзяляюць біскупы, святары і дыяканы.

  1. Удзяляючы гэты сакрамэнт, яны павінны памятаць, што чыняць гэта ў Касцёле ў імя Хрыста і моцаю Духа Святога. Таму яны павінны быць руплівымі ў абвяшчэнні слова Божага і ў здзяйсненні сакрамэнту.
  2. Яны павінны пазбягаць усялякіх дзеянняў, якія слушна могуць быць успрынятыя вернікамі як праяўленне асаблівых адносінаў да пэўных асобаў20.
  3. За выключэннем выпадкаў неабходнасці, яны не могуць без належнага дазволу ўдзяляць хрост на чужой тэрыторыі нават тым, на каго распаўсюджваецца іх пастырская ўлада.

12. Біскупы, галоўныя эканомы (dispensatores) Божых сакрамэнтаў і кіраўнікі ўсяго літургічнага жыцця ў давераным ім Касцёле21, кіруюць удзяленнем хросту, у якім адкрываецца доступ да ўдзелу ў каралеўскім святарстве Хрыста22. Таму пажадана, каб яны не прапускалі нагоды, асабліва ў Пасхальную вігілію, удзяляць хрост асабіста. Менавіта да іх абавязкаў належыць хрост дарослых і клопат пра іхнюю падрыхтоўку.

13. Абавязак пастыраў — дапамагаць біскупу ў навучанні дарослых, якія былі ім даручаныя, і ва ўдзяленні ім хросту, калі толькі біскуп не вырашыць інакш. Апрача таго, да іх абавязкаў належыць падрыхтоўка і належная пастырская дапамога бацькам і хросным перад хростам дзяцей пры дапамозе катэхетаў ды іншых адпаведных свецкіх асобаў, а таксама ўдзяленне хросту дзецям.

14. Іншыя прэзбітэры, а таксама дыяканы, якія з’яўляюцца супрацоўнікамі біскупа і пробашчаў у іх паслузе, падрыхтоўваюць да хросту і ўдзяляюць яго па распараджэнні альбо са згоды біскупа ці пробашча.

15. Цэлебранту, асабліва калі прымаючых хрост вельмі шмат, могуць дапамагаць іншыя святары ці дыяканы, альбо таксама свецкія асобы, як гэта прадугледжана ў адпаведных частках абраду.

16. У выпадку небяспекі для жыцця, а асабліва пры кананні, калі няма святара ці дыякана, можа, а часам і павінен удзяляць хрост кожны вернік, і нават любы чалавек, кіруючыся належным намерам. Калі ж небяспека смерці не з’яўляецца непасрэднай, то сакрамэнт удзяляецца, наколькі гэта магчыма, вернікам і паводле карацейшага парадку, пададзенага ніжэй (№ 157-164). Пажадана, каб нават у гэтым выпадку сабралася невялікая супольнасць; альбо, наколькі гэта магчыма, хрост удзяляецца прынамсі ў прысутнасці аднаго ці двух сведкаў.

17. Усе свецкія католікі, паколькі яны — члены святарскага народа, а асабліва бацькі і, з увагі на свае абавязкі, катэхеты, акушэркі і жанчыны, якія займаюцца дапамогаю сем’ям, сацыяльнымі праблемамі ці даглядам хворых, а таксама медыкі і хірургі павінны старацца ў меру сваіх здольнасцяў добра засвоіць правільны спосаб хросту ў надзвычайных выпадках. Іх павінны навучаць гэтаму пробашчы, дыяканы і катэхеты, а ў межах дыяцэзіі адпаведныя захады для іхняга навучання павінны прадугледзець біскупы.


ІІІ. Што неабходна для ўдзялення Хросту

18. Вада для хросту павінна быць натуральнаю і чыстаю як для таго, каб паказаць сапраўднасць знаку, так і дзеля патрабаванняў гігіены.

19. Хрысцільня ці чаша, у якой, паводле патрэбы, рыхтуецца вада для здзяйснення абраду ў прэзбітэрыі, павінна ззяць чысцінёю і прыгажосцю.

20. Прадугледжваецца таксама, што, з увагі на мясцовыя ўмовы, вада, пры неабходнасці, можа падагравацца.

21. За выключэннем выпадкаў неабходнасці, ні святар, ні дыякан не павінны хрысціць іншаю вадою, а толькі асвячанаю для гэтага. Калі асвячэнне адбылося ў Пасхальную вігілію, то асвячаная вада, наколькі гэта магчыма, захоўваецца і ўжываецца на працягу ўсяго Велікоднага перыяду для больш выразнага сцвярджэння сціслай еднасці гэтага сакрамэнту з пасхальнай таямніцай. Пажадана, каб па-за Велікодным перыядам вада асвячалася пры кожным удзяленні хросту, каб у саміх словах асвячэння ясна выяўлялася таямніца збаўлення, якую ўшаноўвае і абвяшчае Касцёл. Калі хрысцільня зробленая так, што вада струменіць з яе, належыць асвяціць саму гэтую крыніцу.

22. Нароўні можна ўжываць як абрад акунання, які больш дакладна азначае смерць і змёртвыхпаўстанне Хрыста, так і абрад палівання вадою.

23. Словы, якімі ў лацінскім Касцёле ўдзяляецца хрост, наступныя:

Я ЦЯБЕ ХРЫШЧУ Ў ІМЯ АЙЦА І СЫНА, І ДУХА СВЯТОГА.

24. Для літургіі Божага слова рыхтуецца адпаведнае месца ў баптыстэрыі ці ў касцёле.

25. Баптыстэрый, альбо месца, у якім струменіць крыніца з вадою для хросту, ці дзе гэтая вада захоўваецца, павінна быць прызначанае для хросту і ў поўнай меры годнае таго, каб хрысціяне адраджаліся там з вады і Духа Святога. Нягледзячы на тое, ці будзе яно ў пэўнай капліцы ўнутры касцёла альбо па-за ім, ці ў якойсьці частцы касцёла ў полі зроку вернікаў, яго належыць уладкаваць такім чынам, каб яно давала магчымасць для ўдзелу многіх вернікаў. Пасля заканчэння Велікоднага перыяду ў баптыстэрыі належыць з пашанаю захоўваць пасхал і запальваць яго пры ўдзяленні хросту, каб ад яго можна было лёгка запальваць свечкі ахрышчаных.

26. Пажадана, каб абрады пры ўдзяленні хросту, якія павінны адбывацца па-за баптыстэрыем, адбываліся ў розных месцах касцёла, якія лепей адпавядаюць колькасці прысутных і розным часткам літургіі хросту. Калі ж хрысцільная капліца не можа змясціць усіх катэхуменаў альбо ўсіх прысутных, то для тых частак хросту, якія звычайна адбываюцца ў баптыстэрыі, можна выбраць іншыя, больш адпаведныя, месцы ў касцёле.

27. Наколькі гэта магчыма, хрост павінен удзяляцца ўсім нованароджаным разам, у адзін дзень. Але нельга без сур’ёзнай прычыны ў адзін дзень у тым самым касцёле ўдзяляць хрост больш за адзін раз.

28. Пра час хросту як дарослых, так і дзяцей больш дакладна гаворыцца ў адпаведным месцы. Аднак удзяленне гэтага сакрамэнту павінна заўсёды выяўляць яго пасхальны характар.

29. Пробашчы павінны дакладна і своечасова ўносіць у кнігу хросту імёны цэлебранта хросту, ахрышчаных, бацькоў і хросных, падаючы пры гэтым таксама месца і дзень удзялення хросту.


ІV. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЦА КАНФЕРЭНЦЫЯМІ БІСКУПАЎ

30. На падставе Канстытуцыі пра святую Літургію (арт. 63b), Канферэнцыі Біскупаў маюць права падрыхтаваць у мясцовых Рытуалах раздзел, які адпавядаў бы цяперашняму раздзелу Рымскага Рытуала, з дастасаваннем да патрэбаў асобных рэгіёнаў. Пасля зацвярджэння Апостальскай Сталіцаю, яго можна будзе ўжываць у тых рэгіёнах, для якіх ён прызначаны.

У гэтай справе Канферэнцыі Біскупаў павінны:

  1. Вызначыць дастасаванні, пра якія гаворыцца ў арт. 39 Канстытуцыі пра святую Літургію.
  2. Старанна і разважліва разгледзець, што з традыцый і характару кожнага асобнага народа было б карысна захаваць; а таксама прапанаваць Апостальскай Сталіцы іншыя дастасаванні, якія яны лічаць карыснымі ці неабходнымі, і якія з яе згоды могуць быць уведзеныя.
  3. Калі ва ўжо існуючых мясцовых Рытуалах ёсць нейкія ўласныя элементы, яны могуць захаваць ці дастасаваць іх з той умовай, каб яны адпавядалі Канстытуцыі пра святую Літургію і надзённым патрэбам.
  4. Рыхтаваць пераклады тэкстаў такім чынам, каб яны сапраўды адпавядалі характару розных моваў і культураў, і дадаваць, наколькі гэта будзе мэтазгодным, адпаведныя мелодыі для спеву.
  5. Дастасоўваць і дапаўняць Уводзіны да Рымскага Рытуала такім чынам, каб цэлебранты цалкам разумелі значэнне абрадаў і належна іх здзяйснялі.
  6. У выданнях літургічных кніг, якія рыхтуюцца намаганнямі Канферэнцый Біскупаў, укладаць матэрыял такім чынам, каб гэта найбольш адпавядала пастырскім патрэбам.

31. Перадусім беручы пад увагу нормы, пададзеныя ў №№ 37-40 і 65 Канстытуцыі пра святую Літургію, на тэрыторыях місій Канферэнцыі Біскупаў маюць права вырашаць, ці могуць элементы ўтаямнічання, якія існуюць у некаторых народаў, быць дастасаванымі да абраду хрысціянскага хросту і ці могуць яны быць у яго ўключанымі.

32. Там, дзе Рымскі Рытуал хросту падае некалькі формулаў на выбар, мясцовыя Рытуалы могуць дадаваць іншыя падобныя формулы.

33. Ва ўдзяленні хросту вялікую дапаможную ролю адыгрывае спеў: і таму, што абуджае духоўную еднасць прысутных, і таму, што спрыяе супольнай малітве, і, нарэшце, таму, што выяўляе пасхальную радасць, якая павінна напаўняць абрад. Таму Канферэнцыі Біскупаў павінны заахвочваць вопытных музыкаў і дапамагаць ім у тым, каб яны аздаблялі літургічныя тэксты адпаведнымі мелодыямі.


V. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЦА ЦЭЛЕБРАНТАМІ ХРОСТУ

34. Пажадана, каб цэлебрант, беручы пад увагу абставіны, а таксама патрэбы і жаданні вернікаў, ахвотна выкарыстоўваў розныя магчымасці, якія даюцца яму ў абрадзе.

35. Апрача тых дастасаванняў, якія прадугледжваюцца самім Рымскім Рытуалам у дыялогу і благаслаўленнях, цэлебрант можа, беручы пад увагу розныя абставіны, уводзіць іншыя, пра якія больш дакладна гаворыцца ва Уводзінах да хросту дарослых і да хросту дзяцей.

  1. Conc. Vat. II, Decr. de activitate missionali Ecclesiae, Ad gentes, n. 14.
  2. Клс 1, 13; Рым 8, 15; Гал 4, 5; пар. Conc. Trid., Sess. VI, Decr. de iustificatione, cap. 4: Denz. 796 (1524).
  3. Пар. 1 Ян 3, 1.
  4. Пар. Conc. Vat. II, Decr. de activitate missionali Ecclesiae, Ad gentes, n. 36.
  5. Пар. Ян 6, 55.
  6. S. Augustinus, De Civitate Dei, X, 6: PL 41, 284; Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 11; Decr. de presbyterorum ministerio et vita, Presbyterorum ordinis, n. 2.
  7. Пар. Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 28.
  8. Пар. там жа, n. 31.
  9. Пар. Ян 3, 5.
  10. Мц 28, 19.
  11. Пар. Эф 2, 22.
  12. Пар. 1 П 2, 9.
  13. Пар. Conc. Vat. II, Decr. de Oecumenismo, Unitatis redintegratio, n. 22.
  14. Пар. Эф 5, 26.
  15. Пар. 2 П 1, 4.
  16. Пар. Рым 8, 15; Гал 4, 5.
  17. Пар. Ціт 3, 5.
  18. Пар. Рым 6, 5.4.
  19. Пар. Эф 2, 5.6.
  20. Пар. C.I.C., cann. 873 et 874 § 1 et § 2.
  21. Пар. Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 32; Const. past. de Ecclesia in mundo huius temporis, Gaudium et spes, n. 29.
  22. Conc. Vat. II, Decr. de pastorali Episcoporum munere, Christus Dominus, n. 15.
  23. Conc. Vat. II, Const. dogm. de Ecclesia, Lumen gentium, n. 26.

Паводле catholic.by

Парадак хросту дзяцей

УВОДЗІНЫ

І. ЗНАЧЭННЕ ХРОСТУ ДЗЯЦЕЙ

1. Пад словам «дзеці» ці «немаўляты» разумеюцца тыя, хто не можа вызнаць сваю веру, бо яшчэ не дасягнуў свядомага ўзросту.

2. Касцёл, які атрымаў місію евангелізацыі і хрышчэння, ужо з першых стагоддзяў хрысціў не толькі дарослых, але таксама і немаўлятаў. Бо словы Пана: «Калі хто не народзіцца з вады і Духа, не можа ўвайсці ў Божае Валадарства»1, ён заўсёды разумеў такім чынам, што дзяцей нельга пазбаўляць хросту, паколькі іх хрысцяць у веры таго самага Касцёла, якую абвяшчаюць бацькі, хросныя ды іншыя прысутныя. Менавіта яны прадстаўляюць як мясцовы Касцёл, так і ўсю супольнасць святых і вернікаў — Касцёл, нашую Маці, якая ўся нараджае ўсіх і кожнага паасобку2.

3. Для дзейснасці сакрамэнту належыць, каб пасля гэтага дзеці выхоўваліся ў той веры, у якой яны ахрышчаныя. Падставай для гэтага будзе сам прыняты раней сакрамэнт. Бо хрысціянскае выхаванне, на якое маюць права дзеці, скіраванае менавіта на тое, каб паступова падвесці іх да спазнання Божага плана ў Хрысце такім чынам, каб урэшце яны самі маглі пацвердзіць веру, у якой былі ахрышчаныя.


ІІ. ПАСЛУГІ І АБАВЯЗКІ ПРЫ ЎДЗЯЛЕННІ ХРОСТУ

4. Народ Божы, гэта значыць Касцёл, прадстаўлены мясцовай супольнасцю, мае вялікі ўдзел у хросце як дарослых, так і дзяцей. Бо немаўля і да хросту, і пасля яго мае права на любоў і дапамогу супольнасці. А ў самім абрадзе апрача таго, што пералічана ў № 7 Агульных Уводзінаў і што павінна быць выканана сабранымі вернікамі, супольнасць выконвае свой абавязак, выказваючы разам з цэлебрантам сваю згоду пасля вызнання веры бацькоў і хросных. Такім чынам яна паказвае, што вера, у якой прымаюць хрост дзеці, — гэта скарб не толькі адной сям’і, але ўсяго Хрыстовага Касцёла.

5. З парадку самога стварэння вынікае, што паслуга і абавязак бацькоў пры хросце важнейшыя за абавязак хросных.

  1. Вельмі важна, каб перад хростам бацькі падрыхтаваліся да свядомага ўдзелу ў ім альбо кіруючыся ўласнай вераю, альбо з дапамогаю сяброў ці іншых членаў супольнасці, карыстаючыся адпаведнымі сродкамі, такімі, як кнігі, лісты і катэхізісы, прызначаныя для сем’яў. Пробашч павінен імкнуцца наведаць іх сам ці прасіць пра гэта іншых, а нават сабраць разам некалькі сем’яў ды падрыхтаваць іх пастырскімі навучаннямі і супольнай малітваю да абраду, які мае адбыцца.
  2. Вельмі важна, каб бацькі прымаючага хрост дзіцяці бралі ўдзел у абрадзе, у якім іхняе дзіця адродзіцца з вады і Духа Святога.
  3. Бацькі дзіцяці сапраўды маюць ва ўдзяленні хросту сваю асаблівую ролю. Бо яны не толькі слухаюць настаўленні цэлебранта і прамаўляюць малітву разам з усёй супольнасцю вернікаў, але выконваюць таксама літургічную паслугу, калі:
    1. публічна просяць ахрысціць дзіця;
    2. пасля цэлебранта робяць знак крыжа на чале дзіцяці;
    3. прамаўляюць адрачэнне ад сатаны і вызнанне веры;
    4. нясуць дзіця да хрысцільні (перадусім гэта належыць рабіць маці);
    5. трымаюць запаленую свечку;
    6. атрымліваюць спецыяльнае благаслаўленне, прызначанае для маці і бацькі.
  4. У тым выпадку, калі хтосьці з іх не можа скласці вызнання веры, напр., таму, што не католік, ён можа маўчаць; патрабуецца толькі, каб, просячы хросту дзіцяці, ён меў намер ці, прынамсі, дазваляў выхоўваць дзіця
    ў веры, у якой быў удзелены хрост.
  5. Пасля ўдзялення хросту бацькі, удзячныя Богу і верныя прынятаму абавязку, павінны прывесці дзіця да спазнання Бога, усыноўленым дзіцём якога яно стала, а таксама падрыхтаваць яго да прыняцця канфірмацыі і да ўдзелу ў Найсвяцейшай Эўхарыстыі. Пробашч адпаведнымі сродкамі павінен дапамагаць ім у выкананні гэтага абавязку.

6. Для кожнага дзіцяці можна абраць хроснага і хросную, і яны абодва ўказваюцца ў парадку самога абраду словам «хросныя».

7. Апрача таго, што сказана пра звычайнага цэлебранта ў Агульных Уводзінах, неабходна адзначыць наступнае:

  1. Пастыры абавязаныя рыхтаваць сем’і да хросту дзяцей і дапамагаць ім у выкананні абавязку выхавання, які вынікае з гэтага сакрамэнту. Біскупам належыць каардынаваць гэтыя пастырскія захады ў сваёй дыяцэзіі з дапамогаю дыяканаў і свецкіх асобаў.
  2. Апрача таго, пастыры павінны клапаціцца, каб кожнае ўдзяленне хросту адбывалася з належнай годнасцю і, наколькі гэта магчыма, было дастасаванае да абставінаў і жаданняў сем’яў. Той, хто хрысціць, абавязаны выконваць абрад дакладна і пабожна, а таксама старацца быць ветлівым і зычлівым да ўсіх.


ІІІ. ЧАС І МЕСЦА ХРОСТУ ДЗЯЦЕЙ

8. У тым, што датычыць часу ўдзялення хросту, перш за ўсё належыць дбаць пра збаўленне дзіцяці, каб яно не было пазбаўлена ласкі гэтага сакрамэнту; затым належыць браць пад увагу здароўе маці, каб яна сама, наколькі гэта магчыма, магла пры гэтым прысутнічаць. Нарэшце, калі толькі гэта не будзе перашкаджаць большаму дабру для дзіцяці, трэба браць пад увагу пастырскія патрэбы, г. зн. каб было дастаткова часу на падрыхтоўку бацькоў і на належную арганізацыю самога хросту дзеля лепшага выяўлення значэння самога абраду.

Такім чынам:

  1. Калі дзіцяці пагражае небяспека смерці, яго неадкладна трэба хрысціць, і гэта дазваляецца рабіць нават без згоды бацькоў і ў тым выпадку, калі бацькі немаўляці не католікі. Тады хрост удзяляецца такім чынам, як пададзена ніжэй (№ 21).
  2. У іншых выпадках бацькі, ці, прынамсі адзін з іх, альбо той, хто правамоцна іх замяшчае, павінны даць згоду на хрост. Як мага раней і, калі ёсць магчымасць, яшчэ да нараджэння дзіцяці, яны паведамляюць пробашчу пра будучы хрост, каб можна было належным чынам падрыхтавацца да ўдзялення сакрамэнту.
  3. Удзяленне хросту павінна адбывацца ў першыя тыдні пасля нараджэння дзіцяці. Калі ўвогуле няма надзеі на тое, што яно будзе выхаванае ў каталіцкай веры, хрост належыць адкласці згодна з наказамі партыкулярнага права (пар. № 25), паведаміўшы бацькам пра прычыну.
  4. Пробашч, беручы пад увагу распараджэнні Канферэнцыі Біскупаў, прызначае час хросту дзяцей, калі толькі няма вышэйузгаданых абставінаў.

9. Каб паказаць пасхальную сутнасць хросту, рэкамендуецца ўдзяляць сакрамэнт у Пасхальную вігілію ці ў нядзелю, калі Касцёл успамінае ўваскрасенне Пана. У нядзелю хрост можна ўдзяляць таксама падчас Імшы, каб уся супольнасць магла браць удзел у абрадзе і каб выразней выяўлялася сувязь хросту і Найсвяцейшай Эўхарыстыі. Аднак гэта не павінна адбывацца занадта часта. Нормы ўдзялення хросту ў Пасхальную вігілію альбо на нядзельнай Імшы падаюцца ніжэй.

10. Каб лепш выяўляць тое, што хрост — гэта сакрамэнт веры Касцёла, а таксама далучэння да народа Божага, звычайна яго належыць удзяляць у парафіяльным касцёле, у якім павінна быць хрысцільня.

11. Прыняўшы да ведама меркаванне мясцовага пробашча, мясцовы ардынарый можа дазволіць ці распарадзіцца, каб хрысцільня была таксама і ў іншым касцёле ці капліцы ў межах той жа парафіі. Звычайна пробашч мае права ўдзяляць хрост і ў гэтых месцах. Калі той, хто прымае хрост, з-за адлегласці ды іншых абставінаў не можа прыбыць ці быць прынесены без сур’ёзных перашкодаў, хрост можа і павінен быць удзелены ў бліжэйшым касцёле ці капліцы, альбо нават у іншым адпаведным месцы, з захаваннем таго, што вызначана адносна часу і структуры абраду (пар. №№ 8-9; 15-22).

12. Апрача выпадку неабходнасці хрост не трэба ўдзяляць у прыватных дамах, калі толькі гэтага не дазволіць мясцовы ардынарый з важнай прычыны.

13. Калі толькі інакш не пастановіць біскуп (пар. № 11), нельга ўдзяляць хрост у шпіталях, хіба толькі ў выпадку неабходнасці ці калі да гэтага схіляе іншая пастырская патрэба. Але пра гэта заўсёды належыць паведаміць пробашчу і адпаведна падрыхтаваць бацькоў.

14. Калі адбываецца літургія слова, пажадана адносіць дзяцей у асобнае памяшканне. Аднак неабходна клапаціцца, каб маці ці хросныя маці ўдзельнічалі ў літургіі слова; для гэтага належыць даручыць дзяцей іншым жанчынам.


ІV. СТРУКТУРА АБРАДУ ХРОСТУ ДЗЯЦЕЙ

А. Парадак хросту, які ўдзяляецца звычайным цэлебрантам

15. Незалежна ад таго, ці трэба хрысціць адно, некалькі альбо нават шмат дзяцей і калі не пагражае небяспека смерці, цэлебранту належыць выканаць поўны абрад, так, як падаецца тут.

16. Абрад пачынаецца з прыняцця дзяцей, у чым выяўляецца жаданне бацькоў і хросных, якія хочуць, каб дзіця было ахрышчана, і намер Касцёла, які жадае ўдзяліць сакрамэнт хросту. Выяўляецца гэта праз знак крыжа, які цэлебрант і бацькі робяць на чале дзіцяці.

17. Літургія Божага слова скіраваная на тое, каб перад удзяленнем сакрамэнту абудзіць веру бацькоў, хросных і ўсіх прысутных, а супольнаю малітваю выпрасіць плён сакрамэнту. Літургія слова складаецца з чытання аднаго ці некалькіх урыўкаў са Святога Пісання; гаміліі, пасля якой можа пэўны час захоўвацца маўчанне; малітвы вернікаў, якая павінна заканчвацца малітваю ў форме экзарцызму. Яна рыхтуе да намашчэння алеем катэхуменаў ці да ўскладання рук.

18. Само ўдзяленне сакрамэнту

  1. непасрэдна падрыхтоўваецца:
    1. урачыстаю малітваю цэлебранта, які, заклікаючы Бога і ўспамінаючы Яго план збаўлення, альбо асвячае хрысцільную ваду, альбо ўспамінае ўжо здзейсненае асвячэнне;
    2. адрачэннем бацькоў і хросных ад сатаны і вызнаннем веры, якое пацвярджаюць цэлебрант і супольнасць, а таксама апошнім пытаннем, скіраваным да бацькоў і хросных;
  2. здзяйсняецца праз абмыванне вадою, якое можа адбывацца праз акунанне ці праз паліванне, згодна з мясцовымі звычаямі, а таксама закліканнем Найсвяцейшай Тройцы;
  3. дапаўняецца яно намашчэннем хрызмам, што азначае прыняцце ахрышчаным каралеўскага святарства і далучэнне яго да супольнасці Божага народа; а заканчваецца абрадамі ўскладання белага адзення, уручэння запаленай свечкі і абрадам «Эффата» (апошні можа быць прапушчаны).

19. Пасля закліку святара, як прадвесце далейшага ўдзелу ў Эўхарыстыі, перад алтаром прамаўляецца малітва Панская. У ёй Божыя дзеці моляцца да Айца, які ёсць ў небе. Затым, каб усе напоўніліся Божаю ласкаю, бацькі
і ўсе прысутныя атрымліваюць благаслаўленне.


Б. Скарочаны парадак хросту

20. У скарочаны парадак хросту, прызначаны для катэхетаў3, уваходзяць абрад прыняцця дзяцей, літургія Божага слова альбо настаўленне цэлебранта і малітва вернікаў. Перад хрысцільняю цэлебрант прамаўляе малітву, каб заклікаць Бога і нагадаць гісторыю збаўлення ў яе сувязі з хростам. Пасля хросту прапускаецца намашчэнне хрызмам, а прамаўляецца адпаведная формула і ўвесь абрад завяршаецца як звычайна. Такім чынам, прапускаюцца экзарцызм і намашчэнне алеем катэхуменаў, намашчэнне хрызмам і абрад «Эффата».

21. Скарочаны парадак хросту дзіцяці, якому пагражае небяспека смерці, пры адсутнасці звычайнага цэлебранта падаецца ў двух варыянтах:

  1. Пры кананні ці пагрозе смерці, калі вымушае час, цэлебрант4, прапускаючы іншае, палівае вадой, якая можа быць не асвячанай, але натуральнай, на галаву дзіцяці, прамаўляючы звычайную формулу5.
  2. Аднак, калі паводле пераканаўчага меркавання, часу яшчэ дастаткова, а сярод сабраных вернікаў ёсць хтосьці, хто здольны правесці кароткую малітву, належыць здзейсніць наступны абрад: цэлебрант прамаўляе настаўленне, а таксама адбываецца кароткая агульная малітва, вызнанне веры бацькоў ці аднаго хроснага і паліванне вадой са звычайнымі словамі. Калі ж прысутныя недастаткова дасведчаныя, цэлебрант, прамовіўшы гучным голасам вызнанне веры, хрысціць паводле абраду, які ўжываецца пры пагрозе смерці.

22. Пры пагрозе смерці таксама святар і дыякан могуць пры неабходнасці ўжыць скарочаны парадак. Пробашч альбо іншы святар, які валодае такім правам, калі мае пры сабе святое хрызма і яшчэ застаецца час, павінен не прамінуць удзяліць пасля хросту сакрамэнт канфірмацыі, прапускаючы ў гэтым выпадку намашчэнне хрызмам пасля хросту.


V. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЬ КАНФЕРЭНЦЫІ БІСКУПАЎ І БІСКУПЫ

23. Апрача дастасаванняў, прадугледжаных у Агульных уводзінах (№№ 30-33), у абрадзе хросту дзяцей дапускаюцца іншыя ўзгадненні, якія вызначаюць Канферэнцыі Біскупаў.

24. Як падаецца ў самім Рымскім Рытуале, па рашэнні гэтых канферэнцый можа быць устаноўлена наступнае:

  1. Згодна з мясцовымі звычаямі, запытанне пра імя дзіцяці, якое прымае хрост, можна задаваць у розных формах, у залежнасці ад таго, ці імя ўжо дадзенае, ці будзе давацца падчас хросту.
  2. Намашчэнне алеем катэхуменаў можна прапусціць.
  3. Формула адрачэння ад зла можа быць скарочанаю ці пашыранаю (№№ 57, 94, 121).
  4. Калі тых, хто прымае хрост, вельмі шмат, намашчэнне хрызмам можна прапусціць (№ 125).
  5. Можна захаваць абрад «Эффата».

25. Паколькі ў многіх краінах бацькі часам бываюць не падрыхтаваныя да абраду хросту альбо просяць ахрысціць сваіх дзяцей, але пасля не выхоўваюць іх па-хрысціянску, так што тыя нават губляюць веру, то не дастаткова павучаць бацькоў і запытваць іх пра веру толькі падчас самога абраду. Таму Канферэнцыі Біскупаў у дапамогу пробашчам могуць выдаваць пастырскія інструкцыі, у якіх вызначаўся б даўжэйшы тэрмін падрыхтоўкі перад удзяленнем сакрамэнту.

26. Апрача таго, біскупам для сваіх дыяцэзій належыць прыняць рашэнне, ці могуць катэхеты адвольна звяртацца з прамоваю пасля біблійных чытанняў, ці павінны чытаць падрыхтаваны тэкст.


VІ. ДАСТАСАВАННІ, ЯКІЯ МОГУЦЬ УВОДЗІЦЬ ЦЭЛЕБРАНТЫ ХРОСТУ

27. Важна, каб на сходах бацькоў, якія рыхтуюцца да хросту дзяцей, навучанне абапіралася на малітвы і абрады. Можна выкарыстоўваць для гэтага розныя элементы, якія прадугледжаныя ў парадку хросту для літургіі Божага слова.

28. Калі хрост удзяляецца дзецям у Пасхальную вігілію, абрад павінен адбывацца наступным чынам:

  1. Перад цэлебрацыяй Пасхальнай вігіліі ў адпаведным месцы і ў вызначаны час адбываецца абрад прыняцця дзяцей, які заканчваецца малітвай-экзарцызмам і намашчэннем алеем катэхуменаў. Літургію слова можна прапусціць.
  2. Сам сакрамэнт адбываецца (№№ 56-58, 60-63) пасля асвячэння вады, як падаецца ў літургічных прадпісаннях для Пасхальнай вігіліі.
  3. Прапускаецца пацвярджэнне вызнання веры бацькоў цэлебрантам і супольнасцю (№ 59), уручэнне запаленай свечкі (№ 65) і абрад «Эффата».
  4. Прапускаецца заканчэнне абраду (№№ 67-71).

29. Калі хрост удзяляецца падчас нядзельнай Імшы, цэлебруецца Імша гэтага дня. У нядзелі перыяду Нараджэння Пана і Звычайнага перыяду можна выкарыстаць фармуляр Імшы пры ўдзяленні хросту дзецям. Абрады адбываюцца наступным чынам:

  1. Абрад прыняцця дзяцей (№№ 33-43) адбываецца на пачатку Імшы, у якой з гэтай прычыны прапускаюцца вітанне сабранага народа і чын пакаяння.
  2. У літургіі слова:
    1. Чытанні бяруцца з нядзельнай Імшы. У перыяд Нараджэння Пана і ў звычайны перыяд яны могуць быць узятыя таксама з Лекцыянарыя для абрадавых Імшаў альбо з тэкстаў, якія падаюцца ў гэтай кнізе (№ 44; Дадатак, №№ 1-30). Калі забаронены абрадавыя Імшы, адно чытанне можна ўзяць з тэкстаў, прадугледжаных для хросту дзяцей, але беручы пад увагу іх пастырскае значэнне і характар літургічнага дня.
    2. У гаміліі неабходна абапірацца на святыя тэксты і пры гэтым браць пад увагу ўдзяленне хросту.
    3. Сімвал веры не прамаўляецца, паколькі яго замяняе вызнанне веры, якое чыніць уся супольнасць перад хростам.
    4. Агульная малітва бярэцца з тых, якія змешчаныя ў Парадку хросту (№№ 47-48), на заканчэнне якой, перад просьбай заступніцтва святых, дадаецца просьба за паўсюдны Касцёл і за патрэбы ўсяго свету.
  3. Затым ідзе малітва-экзарцызм і намашчэнне, а таксама іншыя абрады, апісаныя ў Парадку хросту (№№ 49-66).
  4. Пасля ўдзялення хросту Імша працягваецца, як звычайна, г. зн. пачынаючы з ахвяравання.
  5. Для благаслаўлення на заканчэнне Імшы святар можа ўжыць адну з формулаў, якія прапануюцца для абраду хросту (№ 70).

30. Калі хрост удзяляецца падчас Імшы ў будні, парадак яго ўвогуле такі ж, як і ў нядзелю, а для літургіі слова можна ўзяць чытанні з тых, якія прапануюцца для абраду хросту (№№ 44, 186-215).

31. Згодна з нормаю, пададзенай у № 34 Агульных Уводзінаў, цэлебрант мае права ўводзіць у абрад некаторыя дастасаванні, якіх вымагаюць самі абставіны, напрыклад:

  1. калі маці дзіцяці памерла пры родах, гэта неабходна ўзяць пад увагу ва ўступным слове (№№ 36, 75), у агульнай малітве (№№ 47, 84) і ў заключным благаслаўленні (№№ 70, 105);
  2. у дыялогу з бацькамі (№№ 37-38, 76-77) неабходна зважаць на іх адказ. Калі яны не сказалі: Хросту, а: Веры, ці: Ласкі Хрыста, ці: Уваходу ў Касцёл, альбо: Вечнага жыцця, то цэлебрант не павінен пачынаць наступнага выказвання са словаў: Просячы хросту для дзяцей, але адпаведна: Просячы веры ці: Просячы ласкі Хрыста, ды інш;
  3. Парадак прынясення ў касцёл ужо ахрышчанага дзіцяці (№№ 205-225), быў укладзены толькі на выпадак, калі дзіця было ахрышчанае пры небяспецы смерці. Але яго можна таксама дастасаваць і да іншых выпадкаў, напр., калі дзеці былі ахрышчаныя ў час рэлігійнага пераследу альбо часовай нязгоды паміж бацькамі.
  1. Ян 3, 5.
  2. S. Augustinus, Epist. 98, 5: PL 33, 362.
  3. Пар. Conc. Vat. II, Const. de sacra Liturgia, Sacrosanctum Concilium, n. 68.
  4. Пар. Агульныя ўводзіны, n. 16.
  5. Пар. там жа, n. 23.

Паводле catholic.by

Парафія

Гісторыя

Пры парафіі